Γράφοντας...

fosonline

Δ. ΣΤΕΦΑΝΑΚΗΣ



Αντίθετα από ό,τι πιστεύουμε είναι καλό σημάδι οι αρχικές δυσκολίες που αντιμετωπίζει κανείς γράφοντας. Να θυμάστε πάντα ότι τα καλά κείμενα αντιστέκονται στους συγγραφείς όπως κάθε τι σημαντικό στη ζωή.

Οι πρωτόπειροι συγγραφείς γράφουν συνήθως περισσότερα από όσα σκέφτονται. Οι έμπειροι γράφουν ακριβώς όσα σκέφτονται, οι ιδιοφυείς λιγότερα από όσα έχουν στο μυαλό τους.

Είναι έγκλημα, και το πληρώνει κανείς ακριβά, όταν γράφει με γνώμονα τις προθέσεις του. Οι αρχικές προθέσεις έχουν καταστρέψει τα πιο φιλόδοξα έργα κι όσοι το κατάλαβαν νωρίς και απεγκλωβίστηκαν, διέσωσαν την έμπνευσή τους. Παραδείγματα τρανταχτά η Άννα Καρένινα και οι Δαιμονισμένοι.

Στην πρώτη περίπτωση ο Τολστόι αντιλήφθηκε αμέσως ότι δεν έπρεπε να κάνει ηρωίδα του μια γυναίκα που αντιπαθούσε σφόδρα και πήγε με τα νερά της παρά τις αντιρρήσεις του σε ηθικό επίπεδο. Στη δεύτερη ο Ντοστογιέφσκι αποδέχθηκε έγκαιρα ότι οι Δαίμονες στην πολιτική δεν σχετίζονται μονάχα με μια παράταξη, όπως το ήθελε αρχικά, και στηλίτευσε τις ακρότητες από όπου κι αν αυτές προέρχονται.

Οι ήρωες δεν είναι μαριονέτες και δεν κάνουν απαραίτητα τα χατίρια του συγγραφέα. Μια λελογισμένη δόση αυτονομίας μπορεί να εκπλήξει ακόμα και τον ίδιο τον δημιουργό τους. Χαρακτήρες πατροναρισμένοι είναι ισχνοί χαρακτήρες και λογοτεχνία χωρίς ισχυρούς χαρακτήρες δεν είναι λογοτεχνία.

Η ιδέα δεν κάνει τον συγγραφέα αλλά ο συγγραφέας την ιδέα. Η εντύπωση που έχουμε ότι μια λαμπρή ιδέα θα δώσει το σούπερ-βιβλίο είναι ολότελα λανθασμένη. Τα μεγάλα αριστουργήματα άλλωστε είχαν ανέκαθεν ως αφετηρία μια απλή, για να μην πω, αδιάφορη ιδέα. Πίσω από τα καλά βιβλία υπάρχει ένας καλός συγγραφέας που έχει δουλέψει σκληρά για να φτάσει σ’ ένα επίπεδο.

Στη ζωή δεν μπορεί να τα κάνουμε όλα ωραία. Ένας καλός ποιητής δεν είναι υποχρεωτικά και καλός πεζογράφος ή το αντίθετο. Υπάρχουν φυσικά εξαιρέσεις, αλλά μόνο για να επιβεβαιώσουν τον κανόνα. Πρέπει λοιπόν να καταλάβουμε το δυνατό μας σημείο και να το αναπτύξουμε ως εκεί που δεν παίρνει άλλο ειδάλλως πελαγοδρομούμε.

Η καλή λογοτεχνία δεν είναι η δακρύβρεχτη λογοτεχνία. Όπως με όλα τα συστατικά έτσι και με τον μελοδραματισμό μια μικρή πρέζα συγκίνησης αρκεί. Βιβλία βουτηγμένα στο κλάμα προσφέρονται μόνο για πνευματικό αυνανισμό.

Η αφήγηση δεν είναι επ’ ουδενί μια σκοτεινή συνωμοσία του πεπρωμένου. Διαβάζοντας ένας καλός αναγνώστης μια σειρά σατανικών συμπτώσεων μέσα σ’ ένα βιβλίο γελάει κοροϊδευτικά εναντίον του συγγραφέα.