Νικηφόρος Βρεττάκος: «Ο ποιητής της ελεύθερης φαντασίας»

thetoc.gr

«Αν δὲ μοῦ ῾δινες τὴν ποίηση, Κύριε,

δὲ θἄχα τίποτα γιὰ νὰ ζήσω.

Αὐτὰ τὰ χωράφια δὲ θἆταν δικά μου.




Ἐνῷ τώρα εὐτύχησα νἄχω μηλιές,

νὰ πετάξουνε κλώνους οἱ πέτρες μου,

νὰ γιομίσουν οἱ φοῦχτες μου ἥλιο,

ἡ ἔρημός μου λαό,

τὰ περιβόλια μου ἀηδόνια»

«Η ποίηση του Νικηφόρου Βρεττάκου (1912-1991) αποτελεί πράξη διαρκούς σύνθεσης και συμφιλίωσης, κοινωνικής αγωνίας, λυρικής πρόσληψης του κόσμου και μεταφυσικού καθαγιασμού της ζωής – με ενοποιητικό κέντρο την απεριόριστη αγάπη για τον άνθρωπο και για το σύνολο των όντων», έχει γράψει ο Π. Δ. Μαστροδημήτρης στην Καθημερινή.

«Ο ποιητής της ελεύθερης φαντασίας», όπως έχει γράψει ο Μιχαὴλ Περάνθης γεμάτιος συναισθηματικό και λυρικό πλούτο έφυγε σαν σήμερα πριν από 27 χρόνια σε ηλικία 79 χρονών.

Λίγα λόγια για τη ζωή του
Ο Νικηφόρος Βρεττάκος γεννήθηκε το 1912 στις Κροκεές Λακωνίας. Είναι το δεύτερο, από τα έξι παιδιά, του Κωνσταντίνου Βρεττάκου και της Ευγενίας Παντελεάκη. Περνά τα νηπιακά του χρόνια στο πατρικό  κτήμα στην περιοχή  Πλούμιτσα,  όπου υπάρχουν μόνον τα δύο μεγάλα σπίτια, του πατέρα και του θείου του και το οικογενειακό εκκλησάκι του Αη-Γιώργη. Ο τόπος αυτός του φυσικού κάλλους και της παιδικής αμεριμνησίας θα επιδράσει καταλυτικά στη ψυχοσύνθεση του Νικηφόρου και στη διαμόρφωση της ποιητικής του ιδιοσυγκρασίας. Το 1917 η οικογένεια μετακομίζει στις Κροκεές. Ο Νικηφόρος εγγράφεται μαθητής στο Δημοτικό σχολείο του χωριού. Το 1921 τελειώνει το Δημοτικό και συνεχίζει στο Ημιγυμνάσιο Κροκεών από το οποίο παρά τις οικονομικές δυσχέρειες και τη βαριά αρρώστια του πατέρα του, αποφοιτά το 1923. Στη συνέχεια εγγράφεται στο Γυμνασίο Γυθείου όπου φοιτά με πολλές δυσκολίες λόγω της οικονομικής δυσπραγίας της οικογένειάς του. Συγκατοικεί με τον φίλο του Θαλή Κουτούπη. Στο ίδιο σχολείο, την ίδια χρονική περίοδο, φοιτά και ο Γιάννης Ρίτσος. Το 1928 δίνει δύο διαλέξεις στην Εμπορική Λέσχη Γυθείου με θέματα από «τη Δικαιοσύνη και την Παιδεία ως τη διάσπαση του ατόμου».

Μετά το γυμνάσιο φεύγει για την Αθήνα και σπάνια πλέον πηγαίνει στο χωριό, κι όταν πηγαίνει το κάνει για να δει τη μητέρα του την οποία υπεραγαπούσε. Ακολούθησαν χρόνια πικρά και δύσκολα. Ο πατέρας του πέθανε και η μητέρα του άφησε την Πλούμιτσα και εγκαταστάθηκε μόνιμα στις Κροκεές μαζί με τα αδέρφια του, Σοφία και Μιχάλη.

Ο Νικηφόρος Βρεττάκος παντρεύτηκε το 1934  την Πίτσα Αποστολίδου με την οποία είχαν δύο παιδιά, τον Κώστα και την Τζένη. Πολέμησε στην Αλβανία το 1940-41 και το 1942 έλαβε μέρος στην Εθνική Αντίσταση.

Ο Λάκωνας ποιητής, κατά τη διάρκεια της χουντικής διδακτορίας, το 1967 αυτοεξορίστηκε. Όταν, με τη μεταπολίτευση, ξαναγύρισε από την ξενιτιά, θαρρείς και ανακάλυψε τη γενέθλια του γη, εγκαταστάθηκε σχεδόν μόνιμα στις Κροκεές. Στις αρχές του 1980 έφτιαξε ένα μικρό σπιτάκι δίπλα στα χαλάσματα της Πλούμιτσας όπου και έγραψε πολλά από τα έργα του αγναντεύοντας το φίλο του τον Ταΰγετο.

Ο Νικηφόρος Βρεττάκος τιμήθηκε με πολλά Ελληνικά και ξένα βραβεία, ενώ προτάθηκε ως υποψήφιος για το βραβείο Νόμπελ στην ποίηση. Την Κυριακή 4 του Αυγούστου 1991, το πρωί, ο ποιητής του Έθνους άφησε την τελευταία του πνοή στην αγαπημένη του Πλούμιτσα.

Ποιητικές συλλογές
Κάτω από σκιές και φώτα (1929)

Κατεβαίνοντας στη σιγή των αιώνων (1933)

Ο πόλεμος (1935)

Οι γκριμάτσες του ανθρώπου (1935)

Η επιστολή του Κύκνου (1937)

Το ταξίδι του Αρχάγγελου (1938)

Μαργαρίτα, εικόνες από το ηλιοβασίλεμα (1939)

Το μεσουράνημα της φωτιάς (1940)

Ηρωική Συμφωνία (1944)

33 Ημέρες (1945)

Η παραμυθένια πολιτεία (1947)

Το βιβλίο της Μαργαρίτας (1949)

Ο Ταΰγετος και η σιωπή (1949)

Τα θολά ποτάμια (1950)

Πλούμιτσα (1951)

Έξοδος με το άλογο (1952)

Γράμμα στον Ρ. Οππενχάιμερ (1954)

Τα ποιήματα 1929-1951 (1956)

Ο χρόνος και το ποτάμι (1957)

Η μητέρα μου στην εκκλησία (1957)

Βασιλική Δρυς (1958)

Το βάθος του κόσμου (1961)

Αυτοβιογραφία (1961)

Εκλογή (επιλογή από τις προηγούμενες συλλογές (1965)

Οδοιπορία (συνολική έκδοση του ποιητικού του έργου σε 3 τόμους, 1972)

Διαμαρτυρία (1974)

Ωδή στον ήλιο (1974)

Το ποτάμι Μπόες και τα εφτά ελεγεία (1975)

Απογευματινό ηλιοτρόπιο (1976)

Ανάριθμα (1979)

Λειτουργία κάτω από την Ακρόπολη (1981) κ.ά.

Τα μυστικά όνειρα του Φαμπιού (2009)

Παράλληλα ασχολήθηκε με την πεζογραφία και την κριτική.

Σε ξεχωριστούς τόμους εκδόθηκαν τα πεζά έργα του:

Το γυμνό παιδί (1939)

Το αγρίμι (αυτοβιογραφία, 1945)

Δύο άνθρωποι μιλούν για την ειρήνη του κόσμου (1949)

Ο ένας από τους δύο κόσμους (1958)

Νίκος Καζαντζάκης, η αγωνία του και το έργο του (1959)

Οδύνη (μυθιστόρημα στα αγγλικά, Νέα Υόρκη, 1969)

Μπροστά στο ίδιο ποτάμι (1972)

Μαρτυρίες μιας κρίσιμης εποχής (1979) κ.ά.

Έγραψε επίσης μία τραγωδία με τον τίτλο Ο Προμηθέας (1978).

 Πηγές: Περιοδικό Αυγή, Εθνικό κέντρο Βιβλίου, Βικιπαιδεια



(Στο βίντεο ο Νικηφόρος Βρεττάκος διαβάζει ποιήματά του / 1982)