Της Ελένης Λογοθέτη
Πάνε περισσότερα από 200 χρόνια από τότε που τα παραμύθια των αδελφών Γκριμ δημοσιεύθηκαν για πρώτη φορά.
Η Ωραία Κοιμωμένη, η Σταχτοπούτα, η Χιονάτη και η μικρή Γοργόνα είναι οι αθώες, γλυκές και εύθραυστες ηρωίδες που όλοι γνωρίζουμε από τα παιδικά μας βιβλία και τις ταινίες του Disney.
Αν όμως σήμερα, τα παραμύθια των αδελφών Γκριμ παρουσιάζονται από τρυφερά έως και γλυκερά, οι πρωτότυπες γερμανικές εκδοχές τους ήταν ωμές έως και σοκαριστικές.
O Γιάκομπ και ο Βίλχελμ Γκριμ απομακρύνθηκαν γρήγορα από τις νομικές σπουδές τους για να αφοσιωθούν στη μελέτη του μεσαιωνικού παραμυθιού. Κάνοντας εκτεταμένη έρευνα και συλλέγοντας λαϊκούς μύθους και θρύλους, οι αδελφοί Γκριμ δημοσίευσαν το υλικό τους, σε παιδική λογοτεχνική μορφή,με σκοπό να δώσουν στα παιδιά περισσότερο μια λαογραφία παρά ένα φανταστικό παραμύθι.
Όμως, η κουλτούρα των λαών που κατοικούσαν την κεντρική και βόρεια Ευρωπη των 18ο αιώνα, δεν ήταν ακριβώς... αναίμακτη και ευγενική. Ο σκοταδισμός, η μαγεία, η βία και γενικώς η βαρβαρότητα στα ήθη και έθιμα της εποχής αποτυπώνονταν γλαφυρά στα "Παιδικά και οικογενειακά παραμύθια", που δημοσιεύτηκαν το 1812 και έλαβαν αρνητικότατες κριτικές.
Οι δύο παραμυθάδες, κατανοώντας ότι ποτέ δεν θα πουλούσαν το έργο τους σε ευπρεπείς, χριστιανικές οικογένειες, έσπευσαν, να "στρογγυλέψουν" τις διηγήσεις τους, "γλυκαίνοντας" τους ήρωές τους, αφαιρώντας τη σεξουαλική ασυδοσία που επικρατούσε συχνά στην πλοκή, περιστέλλοντας δραστικά το στοιχείο της βίας και προσδίδοντας κάποια σταθερά ηθικά χαρακτηριστικά στα πρόσωπά τους.
Το πρωτότυπο εξώφυλλο του "Kinder - und Hausmärchen" (Παιδικά και οικογενειακά παραμύθια)
Μια φορα και έναν καιρό...
Η Ωραία Κοιμωμένη
Στην αρχική εκδοχή της ιστορίας, δεν είναι το φιλί ενός όμορφος πρίγκηπα που ξυπνά την ωραία Κοιμωμένη, αλλά το ότι γεννάει δύο δίδυμα παιδιά. Πως;
Ενώ δεν είχε τις αισθήσεις της, η πριγκίπισσα βιάζεται από ένα μονάρχη. Στη συνέχεια, ο βιαστής μονάρχης επιστρέφει θριαμβευτικά στον πύργο που κρυβόταν η ωραία κοιμωμένη και υπόσχεται να στείλει συνοδεία για να πάρει αυτήν και τα παιδιά της, ξεχνώντας να της αναφέρει ότι είναι παντρεμένος.
Όταν έφτασαν στο παλάτι, η γυναίκα του μονάρχη προσπαθεί να τους σκοτώσει όλους, αλλά ανατρέπεται από τον βασιλιά. Στο τέλος, η ωραία Κοιμωμένη παντρεύεται τον βιαστή βασιλιά και ζήσανε αυτοί καλά και εμείς καλύτερα.
Η αρχική Κοκκινοσκουφίτσα δεν σώζει τη γιαγιά και σκοτώνει τον λύκο. Αντίθετα, καταλήγει ένα νόστιμο μεζεδάκι στα δόντια του, με ηθικό δίδαγμα, μην εμπιστεύεστε τους ξένους.
Η Σταχτοπούτα ή Ο Βασιλιάς που ήθελε να παντρευτεί την κόρη του
Στις παλαιότερες εκδόσεις της ιστορίας, η ελαφρώς πιο σκοτεινή Σταχτοπούτα σκοτώνει την πρώτη μητριά της, έτσι ώστε ο πατέρας της να παντρευτεί την πραγματική οικοδέσποινα του σπιτιού, δηάδή την κόρη του.
Σε άλλη παραλλαγή της ιστορίας, με τίτλο Ο Βασιλιάς που ήθελε να παντρευτεί την κόρη του, η βασίλισσα πεθαίνει και ο βασιλιάς ορκίζεται ότι ποτέ δεν θα παντρευτεί ξανά, εκτός αν βρει γυναίκα που να ταιριάζει απόλυτα στα ρούχα της νεκρής βασίλισσας του.
Τα ρούχα ταιριάζουν απόλυτα στην κόρη του! Έτσι, ο ίδιος επιμένει να την παντρευτεί. Η βασιλοπούλα- προσπαθώντας να βρει έναν τρόπο να αποφύγει το γάμο με τον πατέρα τηςιτου λέει ότι θα δεχτεί να τον παντρευτεί άν της φέρει ένα μπαούλο που θα κλειδώνει από έξω και μέσα και θα μπορεί να ταξιδεύει πάνω από στεριά και θάλασσα.
Τρελός από έρωτα για την κόρη του,ο βασιλιας το βρίσκει και της το παίρνει, αλλά η ίδια λέει ότι πρέπει να βεβαιωθεί ότι το σεντούκι λειτουργεί. Για να το αποδείξει, ο ίδιος την κλειδώνει μέσα στο μπαούλο και την πετάει στην θάλασσα.
Έτσι, η βασιλοπούλα δραπετεύει από τον πατέρα της, αλλά καταλήγει σε μια ξένη χωρα να εργάζεται ως υπηρέτρια. Από εδώ ακολουθεί η γνωστή ιστορία της Σταχτοπούτας, με τον πρίγκηπα, το γοβακι και το χαρούμενο, παιδικό τέλος του ρομαντικού γάμου.
Στη Μικρή Γοργόνα, η Άριελ δεν παντρεύεται τον πρίγκηπα αλλά αυτοκτονεί πέφτοντας στη θάλασσα. Αφού δεν έχει πια ουρά πνίγεται σε μεταμορφώνεται σε αφρό των κυμάτων.
Το δέντρο του Κέδρου (The juniper tree , με στοιχεία από Χιονάτη)
Άγνωστη ιστορία των αδελφών Γκριμ, ίσως επειδή ήταν τόσο άγρια που απλά δεν έπαιρνε... επιδιόρθωση
Μια παντρεμένη ετοιμοθάνατη γυναίκα , προσεύχεται στον κέδρο της αυλής της για ένα παιδί "κόκκινο σαν αίμα και άσπρο σαν το χιόνι". Η γυναίκα αποκτά ένα γιο και πριν πεθάνει, ζητά από τον άντρα της να τη θάψει κάτω από το δέντρο .
Ο χήρος ξαναπαντρεύεται αλλά η μητριά απεχθάνεται τον γιο του, επειδή θέλει η κόρη της να κληρονομήσει τον πλούτο της οικογένειας.
Έτσι, η κακιά μητριά δίνει στο αγόρι ένα μήλο το οποίο βρίσκεται μέσα σε ένα σεντούκι. Όταν ο μικρός γιος σκύβει για να το πάρει, η μητριά χτυπά με δύναμη το καπάκι στον λαιμό του κόβοντας το κεφάλι του.
Για να μην την καταλάβει κανείς, βάζει το κεφάλι πίσω στην θέση του και τυλίγει ένα μαντήλι γύρω από το λαιμό του νεκρού αγοριού για να μην φαίνεται το κόψιμο.
Η κόρη όμως της μητριάς, η Μάρτζορυ, χτυπάει κατά λάθος το κεφάλι του ετεροθαλούς αδερφού της ρίχνοντας το στο πάτωμα. Μητέρα και κόρη για να μην τις ανακαλύψουν, τεμαχίζουν το σώμα, το κάνουν στιφάδο και το δίνουν στον πατέρα που δεν ήξερε τίποτα, ο οποίος και τρώει το γιο του.
Η Μάρτζορυ όμως, κρατά τα κόκαλα του νεκρού αγοριού και τα θάβει κάτω από το δέντρο, όπου βρίσκεται θαμμένη και η μητέρα του.
Τελικά, το αγόρι μετενσαρκώνεται σε πουλί και ρίχνει μια πέτρα στο κεφάλι της μητριάς του. Η κακιά σκοτώνεται, τα μάγια λύνονται και το αγόρι ξαναζωντανεύει.
Παρά τα ηθικό δίδαγμα και το αίσιο τέλος, ο κανιβαλισμός, οι δολοφονίες και αποκεφαλισμοί της ιστορίας ήταν πολλά μαζεμένα και αρκετά σοκαριστικά στοιχεία ακόμα και για μεγάλους.
Στο σήμερα
Με τον θάνατο των αδελφών Γκριμ, Βρετανοί και Γάλλοι εκδότες ανέλαβαν να ωραιοποιήσουν ακόμα περισσότερο το αρχικό υλικό και πλέον, στις μέρες μας, με τις χιλιάδες διασκευές που έχουν γίνει κι εξακολουθούν να γίνονται, αυτό που έχει απομείνει από τις πρωτότυπες καταγραφές των Γκριμ είναι απλά ο σκελετός των παραμυθιών.
