Ο Τζαγιάντα Μαχαπάτρα σπάνια άφηνε την πατρίδα του, την Κάτακ. Όμως, η ποίησή του ταξίδεψε πολύ μακριά. Ο πρώτος Ινδός ποιητής που τιμήθηκε με το Βραβείο Ακαδημίας Σαχίτια για αγγλόφωνη ποίηση, ο Μαχαπάτρα διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην καλλιέργεια της ινδικής αγγλικής λογοτεχνίας· η ποίησή του καταπιανόταν, μεταξύ άλλων, με την ανθρώπινη κατάσταση και τη σχέση του ατόμου με την κοινωνία. Όταν ο Μπισουέσουαρ Ντας, σκηνοθέτης της ταινίας A Tale To Begin With, προσέγγισε για πρώτη φορά τον ποιητή το 2017 ζητώντας του ένα μικρό κείμενο, η συνάντηση δεν έγινε ποτέ, καθώς ο Μαχαπάτρα ήταν απασχολημένος και ταξίδευε. Πέντε χρόνια αργότερα, ο Ντας συνάντησε τελικά τον ποιητή — αυτή τη φορά με κάμερα.
Η ταινία A Tale to Begin With, ένα ντοκιμαντέρ βασισμένο στα τελευταία κεφάλαια της ζωής του Μαχαπάτρα, προβλήθηκε πρόσφατα στο Ινδικό Διεθνές Κέντρο (IIC), λίγο πριν την επέτειο του θανάτου του, μπροστά σε ένα κοινό που αγαπούσε την ποίησή του. (Ο Μαχαπάτρα πέθανε στις 23 Αυγούστου 2023). Η ταινία δανείζεται τον τίτλο της από ένα έργο του ποιητή με το ίδιο όνομα. «Ένιωσα πως αυτό είναι ένα νήμα που μπορεί να ακολουθηθεί. Η ταινία αιχμαλωτίζει τον ποιητή να μιλά για τον εαυτό του, και πάνω σε αυτό στηρίχτηκα για να κινηθώ ανάμεσα στο παρελθόν και το παρόν του», λέει ο σκηνοθέτης.
Διαυγές πνεύμα, εύθραυστο σώμα
Το πρότζεκτ ξεκίνησε αργά. Ο Ντας, που εργαζόταν στη διαφήμιση στη Μπανγκαλόρ, διατηρούσε από καιρό μια αγάπη για τον κινηματογράφο. Κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19, βρέθηκε ξανά στην πατρίδα του, την Κάτακ, και επικοινώνησε ξανά με τον Μαχαπάτρα. Προς έκπληξή του, ο ποιητής δέχτηκε να είναι το αντικείμενο της ταινίας. Τα γυρίσματα, ωστόσο, δεν ήταν εύκολα. Ο Μαχαπάτρα, τότε στα ενενήντα του, μόλις είχε αναρρώσει από COVID-19. «Η ηλικία ήταν ένας παράγοντας», εξηγεί ο Ντας, «αλλά πάνω απ’ όλα ήταν θέμα ευαισθησίας. Δεν μπορούσα να γυρίζω για μεγάλα διαστήματα. Κάποιες μέρες έπρεπε να σταματάω στη μέση, ανάλογα με το πώς ένιωθε».
Παρά την σωματική εξάντληση, ο Μαχαπάτρα είχε πνεύμα διαυγές και ήταν πάντοτε περιστοιχισμένος από βιβλία. Ο Ντας θυμάται τον ποιητή να του τηλεφωνεί για να του πει πως διάβαζε τον Πόλεμο και Ειρήνη του Τολστόι. «Μου είπε πως αυτή τη φορά του φαινόταν διαφορετικό, και πως μπορούσε να δει το πλαίσιο από άλλη σκοπιά. Η ποίηση, έλεγε, τον κρατούσε ζωντανό». Η ταινία δεν ακολουθεί μια δραματική ή χρονολογική αφήγηση. Σύμφωνα με τον σκηνοθέτη, αποφεύγει τις αφηγήσεις και την ευθύγραμμη πλοκή. Αντί γι’ αυτό, προσφέρει μια ήσυχη ματιά στις μέρες του ποιητή· τον δείχνει να κάθεται κάτω από ένα σκιερό δέντρο, να μιλά και να απαγγέλλει σε λογοτεχνικές συναντήσεις, ή απλώς να διαβάζει σιωπηλός.
Ο σκηνοθέτης Μπισουέσουαρ Ντας
Κάτακ, η τούρτα και ο Τολστόι
Ο Μαχαπάτρα ίδρυσε το Chandrabhaga, ένα λογοτεχνικό περιοδικό, τη δεκαετία του 1970, για την αγγλόφωνη ποίηση από την Ορίσσα. Είχε έναν ιδιαίτερο δεσμό με αυτό το όνομα, σημειώνει ο Ντας. Ήταν επίσης το όνομα του σπιτιού του, καθώς και της παραλίας όπου σκορπίστηκαν αργότερα οι στάχτες του. Το περιοδικό φιλοξένησε πολλούς ανερχόμενους ποιητές της ινδικής λογοτεχνίας, ειδικά από τα βορειοανατολικά της χώρας. Στην ταινία εμφανίζονται ποιητές και συγγραφείς που μιλούν για τον Μαχαπάτρα και απαγγέλλουν ποιήματά του, όπως The Captive Air of Chandipur Sea, Of That Love και άλλα.
Σε μία από τις σκηνές της ταινίας, η δημοφιλής Οντια συγγραφέας Πρατιμπά Ράι αποκαλεί τον ποιητή «περήφανο γιο» της Ορίσσα. «Ο Τζαγιάντα Μαχαπάτρα έμεινε Οντια σε όλη του τη ζωή. Έζησε πολύ απλά. Δίδασκε φυσική και έγραφε μεταφυσική ποίηση», λέει.
Ο Μαχαπάτρα γεννήθηκε στις 22 Οκτωβρίου 1928, στην Κάτακ της Ορίσσα. Η ταινία τονίζει επίσης τη μοναξιά των τελευταίων του χρόνων. Η σύζυγος και ο γιος του είχαν πεθάνει πολλά χρόνια πριν. Οι μόνοι άνθρωποι που τον φρόντιζαν εκείνα τα χρόνια ήταν οι γείτονές του. «Δεν υπήρχε κανείς πραγματικά στο πλευρό του, αλλά δεν τον πείραζε. Ήταν πάντοτε θαμμένος μέσα στα βιβλία», λέει ο Ντας. Λίγο πριν τον θάνατό του, ο ποιητής κάλεσε τον Ντας για να γιορτάσουν τα γενέθλια του δεύτερου στην Κάτακ. «“Δεν είμαι καλά. Φέρε την τούρτα εδώ, θα την κόψουμε”, μου είπε».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου