«ΤΑ ΠΑΡΑΛΕΙΠΟΜΕΝΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ ΜΑΣ» του Γάκη Βουτσή
ΟΣΜΑΝΤΑΚΑΣ- ΜΙΚΡΗ ΣΥΜΒΟΛΗ
Χορός λεβέντικος με πολλά τσαλίμια και ρυθμό. Χορεύεται από μερακλήδες χορευτές. Το όνομα του το πήρε από κάποιον μεγάλο Αγά του τόπου, τον Οσμάν Τάκα, ο οποίος ήταν λεβέντης και παλικαράς και οι οργανοπαίχτες του καιρού εκείνου για να τον καλοπιάσουν του είπαν ένα τραγούδι της στιγμής, δυο στιχάκια, όπως κάνουν συνήθως οι οργανοπαίχτες. Το τραγούδι έχει ως εξής:
Άιντε Οσμάν Τάκα, τη λεβεντιά σου να ΄χα!
Τη λεβεντιά σου να ‘χα, γεια σου Οσμάν Τάκα
Άιντε εσύ κοιμάσαι κι εγώ νυστάζω
Σε συλλογιούμαι κι αναστενάζω
Μαύρα μου μάτια κοντυλογραμμένα
Ως πότε θα κοιμόσαστε χώρια από μένα;
Ξύπνα Οσμάν Τάκα, και βάλε τα τσαρούχια
Στρίψε τη μουστάκα Γεια σου Οσμάν Τάκα!
Στο περιοδικό «Άπειρος χώρα», ο Σπύρος Νεραϊδιώτης, σε άρθρο του, μεταξύ των άλλων γράφει:
«Τραγούδι σε 4σημο ρυθμό. Εκφράζει τη λεβεντιά και την παλικαριά και χορεύεται σχεδόν σε όλη την Ήπειρο. Λέγεται Οσμαντάκας, αν και στα Τζουμέρκα συνηθίζεται να αναφέρεται με το όνομα Σαμαντάκας, που είναι η παραφθορά του Οσμαντάκα. Αναφέρεται στον Οσμάν Τάκα, Αρβανίτη μουσουλμάνο αρματολό, που συνελήφθη από τον Μπέη του Μαργαριτίου Θεσπρωτίας στα τέλη του 18ου αιώνα. Πριν τον εκτελέσουν ζήτησε σαν τελευταία επιθυμία του να χορέψει. Χόρεψε με τέτοια λεβεντιά που συγκίνησε τους πάντες και του χάρισαν τη ζωή.
Ο χορός σε πολλές περιοχές της Ηπείρου συνήθως χορεύεται από τον πρώτο, ο οποίος επιδεικνύει τις χορευτικές του ικανότητες. Η λαϊκή μούσα υμνεί τη λεβεντιά και την παλικαριά, ακόμα και σε αυτούς που είναι αλλόθρησκοι, και του αντίπαλου ακόμα στον πόλεμο, όπως σ’ αυτό το τραγούδι. Κατά καιρούς έχουμε παραδείγματα παλικαριών που πολέμησαν στη μάχη σε αντίπαλα στρατόπεδα και έδιναν υπόσχεση, όταν τελειώσει ο πόλεμος, να ανταμώσουν σαν αδέρφια και σαν πραγματικοί φίλοι να φάνε μαζί, να πιούνε και να γλεντήσουν, Ο πολιτισμός και η παράδοση ενώνει τους λαούς»
Διαβάζοντας το παραπάνω μου πάει στο μυαλό μου η οικογένεια Τάκα, μουσουλμανική που υπήρχε στο Φιλιάτι μέχρι το 1944 και που έφυγαν για την Αλβανία. Αυτή η οικογένεια όπως μολογούσαν οι παλιοί, ήταν μεγάλη, με δράση και με λόγο στα δρώμενα του τόπου. Μεγαλοκτηματίες και με βίο από πρόβατα κλπ μέχρι που συντηρούσαν και ένοπλη ομάδα τον παλιό καιρό.
Σήμερα έμεινε η τοποθεσία που είχε ο Αγάς Τάκας το σπίτι του. Είναι η περιοχή πέρα από την Αγία Τριάδα, μέχρι το εργοστάσιο. Ήταν ένας μεγάλος ελαιώνας, καλλιεργήσιμος, με πολλά οπωροφόρα δένδρα, αχλαδιές, συκιές κλπ. Στην περιοχή δεν υπήρχε άλλο σπίτι. Τώρα η περιοχή αυτή έχει διανεμηθεί σε ακτήμονες και έχει γίνει μια όμορφη συνοικία, με ολοκαίνουργια και καλοφιασμένα σπίτια. Αν ρωτήσεις κάποιον: «Που έχεις το σπίτι σου;» θα σου πει: «Στου Τάκα».
Έχοντας τα παραπάνω υπόψη, είχα μια συνάντηση με τους παλιούς Φιλιαταίους και φίλους, Γιώργο Ταφέκη και Βαγγέλη Στρουγγάρη και φέρνοντας την κουβέντα στην οικογένεια Τάκα μου είπαν ότι την γνώριζαν και αυτοί, από τους πατεράδες τους, την ιστορία αυτή και με βεβαιότητα μου είπαν ότι ο Οσμάν Τάκας ήταν Φιλιατιώτης. Από τους ίδιους έμαθα ακόμη πως η οικογένεια Τάκα είχε ξεπέσει προπολεμικά. Θυμόταν δυο αδέρφια τον Σοφιέτ και τον Φέϊμο. Ο ένας αδερφός σκοτώθηκε στα γεγονότα του 1944 και ο άλλος αυτοκτόνησε και η οικογένεια έφυγε για την Αλβανία.
Επίσης, προ πολλών ετών, το 1987, είχα μια συζήτηση με τον αείμνηστο παλιό Φιλιαταίο, το Νάκο Καλαμπάκα, που μου είχε πει ότι, όταν ήταν παιδί και βοηθούσε τον παπά στην εκκλησία, του έδινε αντίδωρο και το πήγαινε στο σπίτι του Τάκα, όπου ήταν δυο γριές και το δέχονταν με χαρά!
Στο βιβλίο «Κάτι για το Φιλιάτι» του συγγραφέα και ερευνητή της ιστορίας του τόπου μας και εκδότη της εφημερίδας «ΝΕΑ ΤΩΝ ΦΙΛΙΑΤΩΝ», Γιώργου Κώτση, στη σελίδα 62, έχει ονόματα Αλβανοτσάμηδων, μεταξύ άλλων, και το όνομα του Τάκα. Στη σελίδα 87, έχει φωτογραφία με τρεις επιφανείς μουσουλμάνους. Ο ένας είναι ο Αλιούζ Τάκα. Σε συζήτηση που είχα μαζί του μου είπε ότι, από στοιχεία που έχει, τρία μέλη της οικογένειας έφεραν το όνομα: Γιουσούφ Τάκα του Οσμάν, που γεννήθηκε το 1877, Σεφκέτ Τάκα του Οσμάν, που γεννήθηκε το 1882 και Φεκετ Τάκα του Οσμάν. Με αυτά τα στοιχεία μπορούμε να ισχυριστούμε ότι ο Οσμάν Τάκα ήταν Φιλιατιώτης. Επιβεβαιωτική είναι και η περιγραφή που κάνει για το Φιλιάτι και τον κόσμο του ο Γάλλος γιατρός και πρόξενος στην Αυλή του Αλή Πασά, Πουκεβιλ: «Οι Αλβανοί των Φιλιατών- γράφει- είναι φιλελεύθεροι ή μάλλον αναρχικοί. Είναι χωρισμένοι σε φάρες κι απολαμβάνουν την ευτυχία τους με το δικό τους τρόπο. Σε κανένα άλλο μέρος του κόσμου δεν συναντάει κανείς πληθυσμό τόσο φανταχτερό, τόσο λαμπρό. Η ευρωστία και η υγεία τους ήταν μεγάλα φυσικά χαρίσματα κα αγαθά».Είναι, όμως γνωστή η συνεχής κόντρα που είχαν οι αγάδες και οι μπέηδες της Τσαμουριάς (Θεσπρωτίας) με τους Τούρκους πασάδες, που πολλές φορές ήρθαν σε πόλεμο μεταξύ τους και το Μαργαρίτι ήταν από παλαιά κέντρο των σκληρών Αλβανοτσάμηδων. Η λεβεντιά σε καιρούς που η εξουσία σου έκοβε το κεφάλι χωρίς να δώσει λογαριασμό σε κανένα ήταν ένα δείγμα επαναστατικότητας. Αυτό υμνούσε η μούσα: τη λεβεντιά του ανθρώπου που άφησε το όνομα του σε έναν χορό. Τώρα, αν αναλύσουμε τον παραπάνω χορό- τραγούδι πρέπει να πούμε ότι δεν είναι τραγούδι σαν τα δημοτικά, τα τσάμικα, τα συρτά κλπ. αλλά είναι παίνεμα σε ένα λεβέντη και χορευταρά τέτοια που έστηναν εκ του προχείρου οι οργανοπαίχτες για να καλοπιάσουν ένα μερακλή πρωτοχορευτή.
Τώρα για να κλείσουνε, από όλα τα παραπάνω μπορούμε να πούμε ότι ο Οσμάν Τάκα ήταν Φιλιατιώτης, χωρίς να έχει κάτι το ξεχωριστό αλλά έτσι για την ιστορία…
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου