Στο φόντο των καταπράσινων βουνών του νότιου Ομάν, άνδρες με παραδοσιακές ενδυμασίες απαγγέλλουν αρχαία ποιήματα σε μια πανάρχαια γλώσσα, παλεύοντας να κρατήσουν ζωντανή μια προφορική παράδοση που χρησιμοποιείται από μόλις το δύο τοις εκατό του πληθυσμού.
Καθισμένος κάτω από μια σκηνή, ο ποιητής Χάλιντ Άχμεντ αλ-Καθίρι απαγγέλλει τους στίχους, ενώ άνδρες ντυμένοι με μακριούς χιτώνες και καλύμματα κεφαλής επαναλαμβάνουν τα λόγια του στον ανοιχτό χώρο γύρω τους.
«Η ποίηση στην τζιμπάλι είναι για εμάς ένας τρόπος να διατηρήσουμε τη γλώσσα και να τη διδάξουμε στη νέα γενιά», δήλωσε ο 41χρονος Καθίρι στο AFP.
Η συντριπτική πλειονότητα των Ομανών μιλά αραβικά, αλλά στην ορεινή παραθαλάσσια περιοχή του Ντοφάρ, που συνορεύει με την Υεμένη, οι κάτοικοι μιλούν την τζιμπάλι, γνωστή και ως σεχρί.
Ο ερευνητής Άλι Αλμασάνι την περιέγραψε ως μια «απειλούμενη γλώσσα», την οποία μιλούν όχι περισσότεροι από 120.000 άνθρωποι σε μια χώρα με πληθυσμό άνω των πέντε εκατομμυρίων.
– «Προστατευμένη από την απομόνωση» –
Κατά τη διάρκεια της συνέντευξης του ποιητή στο AFP, ξέσπασε μια έντονη διαμάχη ανάμεσα στους άνδρες για το αν η γλώσσα πρέπει να ονομάζεται τζιμπάλι — που σημαίνει «των βουνών» — ή σεχρί, και για το αν πρόκειται για αραβική διάλεκτο.
Ο Αλμασάνι δήλωσε ότι είναι μια πλήρης γλώσσα με δική της σύνταξη και γραμματική, που ιστορικά χρησιμοποιούνταν για τη σύνθεση ποιημάτων, παροιμιών και την αφήγηση θρύλων.
Η γλώσσα προϋπήρχε των αραβικών και έχει τις ρίζες της στις σημιτικές νοτιοαραβικές γλώσσες, πρόσθεσε.
Στην έρευνά του συνδύασε και τα δύο ονόματα για να βρει μια μέση λύση.
«Είναι μια πολύ παλιά γλώσσα, βαθιά ριζωμένη στην ιστορία», είπε ο Αλμασάνι, προσθέτοντας ότι ήταν «προστατευμένη από την απομόνωση του Ντοφάρ».
«Τα βουνά την προστάτευαν από τη δύση, η Έρημος Ρουμπ’ αλ Χάλι (Empty Quarter) από τον βορρά, και ο Ινδικός Ωκεανός από τον νότο. Αυτή η απομόνωση έχτισε ένα αρχαίο τείχος γύρω της», εξήγησε.
Αλλά η απομόνωση δεν εγγυάται επιβίωση.
Άλλες γλώσσες που προέρχονται από το Ντοφάρ, όπως η μπαθάρι, είναι σχεδόν εξαφανισμένες, «μιλιούνται μόνο από τρία ή τέσσερα άτομα», είπε.
Κάποιοι φοβούνται ότι η τζιμπάλι μπορεί να έχει την ίδια μοίρα.
Ο 35χρονος Σαΐντ Σάμας, υπέρμαχος της πολιτιστικής κληρονομιάς του Ντοφάρ στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, δήλωσε ότι θεωρεί ζωτικής σημασίας να μεγαλώσει τα παιδιά του σε περιβάλλον όπου μιλούν τζιμπάλι, ώστε να συμβάλει στη διατήρηση της γλώσσας.
Τα παιδιά στο Ντοφάρ μεγαλώνουν μιλώντας τη μητρική γλώσσα των προγόνων τους, τραγουδώντας παραδοσιακά τραγούδια και απομνημονεύοντας αρχαία ποιήματα.
«Αν όλοι γύρω σου μιλούν τζιμπάλι, από τον πατέρα σου, τον παππού σου, ως και τη μητέρα σου, τότε αυτή θα είναι η διάλεκτος ή η γλώσσα που θα μιλήσεις», είπε.
– Δεν έχει ακόμη καταγραφεί –
Η αρχαία ποιητική απαγγελία και οι ψαλμοί διατηρούν επίσης παλαιές λέξεις που δεν χρησιμοποιούνται πλέον, είπε ο Σάμας στο AFP.
Τα αραβικά διδάσκονται στο σχολείο και είναι κατανοητά από τους περισσότερους, αλλά η πλειονότητα των γονιών μιλά τη μητρική της γλώσσα στα παιδιά τους, πρόσθεσε.
Μετά την απαγγελία της ποίησης, μια ομάδα μικρών παιδιών εκεί κοντά είπε στο AFP ότι «προτιμά να μιλά τζιμπάλι παρά αραβικά».
Ωστόσο, για τον Αλμασάνι, ο κίνδυνος εξαφάνισης εξακολουθεί να πλανάται πάνω από μια γλώσσα που δεν διδάσκεται στο σχολείο και δεν έχει ακόμη καταγραφεί επαρκώς.
Υπήρξαν πρόσφατες προσπάθειες για τη μελέτη της τζιμπάλι, με το αναπτυξιακό σχέδιο «Όραμα 2040» του Ομάν να δίνει προτεραιότητα στη διατήρηση της κληρονομιάς.
Ο Αλμασάνι και μια ομάδα ανθρώπων που επιδιώκουν να διατηρήσουν τη γλώσσα τους ελπίζουν σε υποστήριξη από το Πανεπιστήμιο του Ντοφάρ για το έργο τους σε ένα λεξικό με περίπου 125.000 λέξεις μεταφρασμένες στα αραβικά και τα αγγλικά.
Το έργο θα περιλαμβάνει επίσης ψηφιακή έκδοση με δυνατότητα αναπαραγωγής προφοράς για μοναδικούς ήχους που είναι δύσκολο να αποδοθούν γραπτώς.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου