Αρθρογράφος: Humaira Ahad
Ήταν ένα κρύο πρωινό του Φεβρουαρίου του 1979, όταν οι δρόμοι της Τεχεράνης ήταν γεμάτοι με ανυπομονησία για κάτι θεαματικό.
Εκατομμύρια άνθρωποι είχαν συγκεντρωθεί για να δουν τον αρχιτέκτονα της Ισλαμικής Επανάστασης, Ιμάμη Χομεϊνί, ο οποίος επέστρεφε μετά από 14 ολόκληρα χρόνια εξορίας.
Ανάμεσα στα δημοφιλή συνθήματα, το εμβληματικό ποίημα του Χαμίντ Σαμπζεβαρί «Χομεϊνί, ω Ιμάμη» αντηχούσε στον αέρα καθώς μια χορωδία φωνών καλωσόριζε τον αγαπημένο τους πρωτοπόρο.
Αν και αρχικά αδημοσίευτοι, οι στίχοι είχαν ήδη κυκλοφορήσει αθόρυβα, διαδομένοι μέσω κασετών που διακινούνταν μεταξύ των επαναστατικών κύκλων κατά τη διάρκεια του υποστηριζόμενου από τη Δύση καθεστώτος Παχλεβί, σε μια εποχή που οι προετοιμασίες για μια ιστορική εξέγερση υπό την ηγεσία του Ιμάμη Χομεϊνί κέρδιζαν ραγδαία δυναμική σε όλο το Ιράν.
Οι αφιερωμένοι στίχοι του ποιήματος σύντομα θα καθόριζαν τον συναισθηματικό τόνο της Ισλαμικής Επανάστασης που τερμάτισε τη δικτατορία των Παχλεβί και άνοιξε το δρόμο για την Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν.
Το «Χομεϊνί, ω Ιμάμη!» έγινε ένας επαναστατικός ύμνος που ενσάρκωνε τη θυσία, την ανυπακοή και την πίστη στο όραμα ενός νέου Ιράν. Η στιγμή σηματοδότησε μια σύγκλιση τέχνης και δράσης, και ο Σαμπζεβαρί, ο «πατέρας της επαναστατικής ποίησης», βρισκόταν στην καρδιά της.
Πρώτα χρόνια: Ένας ποιητής γεννημένος στην αντίσταση
Ο Σαμπζεβάρι γεννήθηκε ως Χοσεΐν Άκα-Μομταχένι το 1926 στην ιστορική πόλη Σαμπζεβάρ, στο βορειοανατολικό Ιράν.
Μεγαλωμένος κατά την εποχή της υποστηριζόμενης από τη Δύση μοναρχίας Παχλεβί, τα πρώτα του χρόνια σημαδεύτηκαν από κακουχίες, πολιτική ένταση και τη διαρκή ενθύμηση του φόβου.
Τα γεγονότα του 1941 — η αγγλοσοβιετική εισβολή στο Ιράν και η επακόλουθη κοινωνικοοικονομική κατάρρευση — άφησαν ένα ανεξίτηλο αποτύπωμα στην ποιητική του συνείδηση.
Ο Σαμπζεβάρι άρχισε να γράφει ποίηση σε ηλικία 14 ετών, ξεχειλίζοντας την οργή του για τις αδικίες που διέπραττε το καθεστώς των Παχλεβί σε ένα σημειωματάριο με τίτλο «Φαριάντ Ναμέ» ή «Βιβλίο Θρήνων».
Αυτή η συλλογή αντανακλούσε τη φωνή ενός νεαρού άνδρα που ήταν εμπλεκόμενος στους αγώνες της κοινωνίας.
Τα πρώιμα ποιήματα του Σαμπζεβάρι μαρτυρούν την απελπισία, την ανισότητα και τα σιωπηλά βάσανα του ιρανικού λαού. Ακόμη και πριν από το κίνημα που κορυφώθηκε με την Ισλαμική επανάσταση, η ποίησή του διακατεχόταν από τον ρυθμό της αντίστασης.
Ο ρόλος του στίχου στην πολιτική αλλαγή
Ο Σαμπζεβάρι σπούδασε με επιτυχία τις κλασικές περσικές φόρμες — σονέτα, δίστιχα, λευκά στίχους, αλλά απέρριψε την ιδέα ότι η ποίηση θα έπρεπε να περιορίζεται σε μια λογοτεχνική παράδοση.
Εκτός από την αισθητική της αξία, η ποίηση ήταν ένα πολιτικό εργαλείο για τον θρυλικό Ιρανό ποιητή. Ήταν επίσης ένα μέσο εκπαίδευσης, ανυπακοής και κινητοποίησης για δικαιοσύνη.
Ο Σαμπζεβάρι πίστευε ότι μια επανάσταση δεν διεξάγεται αποκλειστικά στα πεδία των μαχών και στους διαδρόμους της εξουσίας· ο σπόρος της βλασταίνει στο μυαλό των απλών ανθρώπων.
Κατά την περίοδο που προηγήθηκε της Ισλαμικής Επανάστασης του 1979, η ποίησή του έγινε μέσο για την αφύπνιση της συνείδησης, προσφέροντας παρηγοριά και ώθηση για την εξέγερση ενάντια στην καταπίεση. Συνέβαλε στον καθορισμό του συναισθηματικού και ιδεολογικού τοπίου της Ισλαμικής Επανάστασης.
Πολλά από τα ποιήματα του Σαμπζεβάρι διασκευάστηκαν σε επαναστατικούς ύμνους, δίνοντας φωνή σε ένα κίνημα που ορίζεται από την ισότητα, τη δικαιοσύνη και την απόρριψη της δυτικής κυριαρχίας.
Ένα από τα πιο διάσημα έργα του, το «ΗΠΑ, ΗΠΑ, Ντροπή για τις απάτες σας!», κέρδισε δημοτικότητα μετά την κατάληψη της αμερικανικής πρεσβείας, γνωστής και ως «Φωλιά Κατασκοπείας», στην Τεχεράνη το 1979.
Με τον βροντερό ρυθμό του, το ποίημα έγινε ένα πολιτιστικό τραγούδι του αναγεννώμενου ιρανικού έθνους, συμπυκνώνοντας την οργή του έθνους για την αιώνια χειραγώγηση που ασκούν οι ιμπεριαλιστικές δυνάμεις.
Μετά την Ισλαμική Επανάσταση, ο Σαμπζεβάρι συνέθεσε το τραγούδι «Αυτό είναι το κάλεσμα της ελευθερίας από την Ανατολή». Οι στίχοι αντανακλούσαν την υπερηφάνεια ενός λαού που διεκδικούσε την ανεξαρτησία του και επιδίωκε να χτίσει ένα έθνος που βασίζεται στην αξιοπρέπεια, την αντίσταση και την αυτοδιάθεση.
Επαναστατική φωνή στην υπηρεσία του λαού
Ο Σαμπζεβάρι έγραφε για να αφηγηθεί τους αγώνες του λαού, να γιορτάσει τους θριάμβους του και να θρηνήσει τους μάρτυρες του. Οι στίχοι του έγιναν μέρος της εξελισσόμενης ταυτότητας της Ισλαμικής Δημοκρατίας.
Όταν ο Ιμάμης Χομεϊνί κήρυξε την τελευταία Παρασκευή του Ραμαζανιού ως Ημέρα Κουντς — μια παγκόσμια ημέρα αλληλεγγύης με τον παλαιστινιακό σκοπό, ο Σαμπζεβαρί έγραψε ένα δυνατό ποίημα με τίτλο «Hampay-e Jellodar» (Πορευόμενοι ενωμένοι).
Ο Ιμάμης Χομεϊνί επαίνεσε το ποίημα, μια χειρονομία που εδραίωσε τη θέση του Σαμπζεβαρί όχι μόνο ως ποιητή της επανάστασης, αλλά και ως δυναμικού και ισχυρού πολιτιστικού πρεσβευτή της.
Το ξέσπασμα του Επιβεβλημένου Πολέμου τη δεκαετία του 1980 σηματοδότησε ένα άλλο κεφάλαιο στην επαναστατική ποιητική αποστολή του Σαμπζεβάρι. Ταξίδεψε στο νότιο μέτωπο του πολέμου, επισκεπτόμενος Ιρανούς στρατιώτες στο Αμπαντάν και σε άλλες εμπόλεμες ζώνες.
Ήταν στα σύνορα όπου συνέθεσε το «Ευλογημένη Είναι Αυτή η Νίκη», έναν συγκινητικό ύμνο που κέρδισε εθνική προβολή μετά την απελευθέρωση της Χοραμσάχρ το 1982.
Το ποίημα έγινε μέρος της συναισθηματικής μνήμης του πολέμου, ένας φόρος τιμής στις υποδειγματικές θυσίες των Ιρανών και μια απόδειξη της διαρκούς πεποίθησης του Σαμπζεβάρι ότι η ποίηση πρέπει να προκύπτει από τη βιωματική εμπειρία και όχι απλώς από την μακρινή παρατήρηση.
Ο Σαμπζεβάρι συνέθεσε επίσης βαθιά συναισθηματικά φορτισμένες ελεγείες για τους εμβληματικούς ηγέτες που δολοφονήθηκαν κατά τα πρώτα χρόνια της εγκαθίδρυσης της Ισλαμικής Δημοκρατίας του Ιράν.
Συνέθεσε μονωδίες για τον Ayatollah Mahmoud Taleqani, τον Ayatollah Mohammed Beheshti, τον Ayatollah Murtaza Motahhari, τον Dr. Ali Shariati, τον Dr. Mostafa Chamran και πολλούς άλλους μάρτυρες της επανάστασης.
Οι γεμάτοι δύναμη στίχοι του ποιητή έγιναν καύσιμο για ιδεολογική αντοχή, μετατρέποντας αυτές τις απώλειες σε δημόσια δέσμευση στον υψηλό σκοπό της Ισλαμικής Επανάστασης.
Ένας Λογοτεχνικός Δεσμός: Αγιατολάχ Χαμενεΐ και Σαμπζεβαρί
Μία από τις πιο σημαντικές πτυχές της μετέπειτα ζωής του Σαμπζεβαρί ήταν η στενή του σχέση με τον Ηγέτη της Ισλαμικής Επανάστασης, Αγιατολάχ Σεγέντ Αλί Χαμενεΐ.
Οι δύο μοιράζονταν επαναστατικά ιδανικά και ένα βαθύ πάθος για την περσική λογοτεχνία. Ο Ηγέτης παρακολουθούσε συχνά συνεδρίες ποίησης στο σπίτι του Σαμπζεβάρι στην Τεχεράνη, ιδιαίτερα στις τακτικές συγκεντρώσεις συγγραφέων και στοχαστών τα βράδια του Σαββάτου.
Σε μία από τις ιδιωτικές συναντήσεις τους, ο Αγιατολάχ Χαμενεΐ ενθάρρυνε τον Σαμπζεβαρί να συγκεντρώσει και να δημοσιεύσει τα έργα του σε συλλογή. Ο Ηγέτης μάλιστα προσφέρθηκε να γράψει την εισαγωγή των τόμων. Τελικά εκδόθηκαν δύο τόμοι, ο καθένας συνοδευόμενος από έναν πρόλογο του Ηγέτη.
Αυτή η υποστήριξη επιβεβαίωσε τη θέση του Σαμπζεβάρι ως εθνικού επαναστατικού ποιητή, μιας προσωπικότητας της οποίας η λογοτεχνική συνεισφορά βοήθησε στη διαμόρφωση της ιδεολογικής και πολιτιστικής βάσης του μεταεπαναστατικού Ιράν.
Ο Αγιατολάχ Χαμενεΐ περιέγραψε τον Σαμπζεβαρί ως έναν ταλαντούχο ποιητή που πάντα υποστήριζε τα επιτεύγματα της Ισλαμικής Επανάστασης μέσα από τα έργα του. Επαινώντας τον ποιητή, ο Ηγέτης είπε: «Τα τραγούδια του, τα μακροσκελή ποιήματά του, καθώς και οι εύστοχα γραμμένες, ουσιαστικές ωδές και σονέτα του χάρισαν στην επανάσταση έναν ωφέλιμο λογοτεχνικό πλούτο».
Ο επαναστάτης ποιητής του Ιράν, του οποίου οι στίχοι μετέφεραν τις ελπίδες, τα τραύματα και το πνεύμα ενός έθνους σε μετάβαση, απεβίωσε στις 12 Ιουνίου 2016 στην Τεχεράνη.
Υπενθύμισε στον κόσμο ότι οι λέξεις, όταν διαμορφώνονται από ακεραιότητα και πεποίθηση, μπορούν να εμπνεύσουν τους ανθρώπους, να διαμορφώσουν την ιστορία και να ορίσουν μια γενιά.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου