Πέμπτη 21 Δεκεμβρίου 2017

Υπαρξισμός στον Εκκλησιαστή και το Άσμα Ασμάτων


tidesofgod.wordpress.com

Ζούμε τις ζωές μας δεμένοι  από τα δύο αυτά μυστήρια, τη γέννηση και το θάνατο - την αρχή και το τέλος μας - και στο μεταξύ σκοντάφτουμε στο σκοτάδι ψάχνοντας για το φως ή τουλάχιστον για ένα καλό ζευγάρι υπαρξιακά παπούτσια ώστε να μην κόψουμε τα πόδια μας τόσο πολύ στις αιχμηρές άκρες της πραγματικότητας καθώς κατευθυνόμαστε προς την Έξοδο. Αυτό που βρίσκουμε οι περισσότεροι από εμάς είναι η συνηθισμένη ζωή. Τα ατυχήματα της ιστορίας έχουν τώρα περιβάλλει ένα χώρο στον οποίο μια μεγάλη πλειάδα ανθρωπότητας - αν και όχι όλοι μας,βέβαια - βιώνει ομαλότητα  στην ευημερία και τις απολαύσεις ενός βιομηχανικού και τεχνολογικού κόσμου. Με κάποια προσπάθεια, σχετική άνεση και τακτικές απολαυστικές εμπειρίες μας ανήκουν σχεδόν ως δικαίωμα εκ γενετής. Αυτό δεν είναι απαραιτήτως κακό." Ορίστε , είπε ο βασιλιάς Σολομών,Ελα, λοιπόν, άνθρωπε, φάγε με ευχαρίστησιν τα φαγητά σου και πίε με καλή καρδία τον οίνόο σου, διότι ο Θεός ηθέλησε και ηυλόγησε τα έργα των χειρών σου.Πάντοτε να ενδύεσαι με λευκά ωραία ενδύματα, και το μυρωμένον έλαιον ας μη λείψη από την κεφαλήν σου.Γνώρισε και απόλαυσε την καλήν ζωήν με την γυναίκα, την οποίαν ηγάπησες, καθ' όλας τας ημέρας της προσκαίρου αυτής ζωής σου, αι οποίαι σου εδόθησαν να ζης εις την γην υπό τον ήλιον. Διότι τα αγαθά αυτά σου εδόθησαν ως μερίδιον και κληρονομία σου από τον Θεόν. Αυτά, δια τα οποία και συ ειργάσθης με κόπον και μόχθον εις την γην."(Εκκλησιαστής 9: 7-9).

Μπορείτε να διασκεδάσετε. Εργαστείτε σκληρά, φάτε, πιείτε, ντυθείτε καλά και κάντε έρωτα με τη γυναίκα σας όσο μπορείτε, "Διότι στον άδην, όπου και συ κατευθύνεσαι, όπως όλοι οι άνθρωποι, δεν υπάρχει δυνατότης δια κανένα έργον, ούτε δια σχέδιον, ούτε γνώσις και σοφία, όπως υπάρχει εις την γην." ( Εκκλησιαστής 9: 10). Πραγματικά ο Σολωμόν προσφέρει χρήσιμες συμβουλές εδώ, ή είναι απλώς ειρωνικός, για να δείξει κάτι; Ο Duane Garrett, ένας Νότιος Βαπτιστής,μελετητής της Παλαιάς Διαθήκης, λέει ότι ο Σολομών "προλαμβάει τους υπαρξιστές" στην αντίληψή τους για τους παραλογισμούς της ζωής. Πράγματι, το κάνει. Από τους Kierkegaard και Nietzsche μέχρι τους Camus και Sartre, από τον Dostoevsky έως το Hemingway, οι υπαρξιακοί φιλόσοφοι και συγγραφείς διερεύνησαν όσο καλύτερα μπορούσαν τα βασίλεια του παραλογισμού και του θανάτου, όπως είχε κάνει ο Σολομώντας χιλιάδες χρόνια πριν. Στο 20ο αιώνα, το μυστήριο του σεξ προστέθηκε στο μίγμα του Υπαρξιστή. Αλλά ο Σολομών ήταν και εκεί πρώτος.

Ο Σολομών έγραψε τα δύο πιο δυσκολοχώνευτα βιβλία της Βίβλου, το Άσμα Ασμάτων και τον Εκκλησιαστή . Το πρώτο υμνεί τις απολαύσεις της φυσικής αγάπης μεταξύ ενός άνδρα και μιας γυναίκας, γεμάτο από σαρκικές μεταφορές και υπαινιγμούς - «τα στήθη σου είναι σαν δυο ελαφάκια», «είσαι ένας κήπος κλειστός, αδερφή μου, νύφη μου», «κάτω από τη μηλιά σε ξύπνησα". Το τελευταίο διδάσκει ότι η πορεία αυτής της γήινης ζωής, κλειδωμένη "κάτω από τον ήλιο", είναι τελικά ατμός- χωρίς νόημα, μάταιη, κυνήγι του ανέμου - αφού το βραβείο και η δόξα για όλους όσους τρέχουν στον αγώνα είναι πάντα το ίδιο - τη σιωπή του τάφου.

 Σεξ και Θάνατος.

Σεξ. Αλλά το Άσμα Ασμάτων δεν είναι ποτέ αισχρό ή σκανδαλιστικό. Είναι έρωτας ποιητικά συγκρατημένος, ένα τραγούδι ρομαντικής αγάπης και ολοκλήρωσης που περιορίζεται στα όρια της αφοσιωμένης αγάπης και του γάμου. Περιορισμένη, αλλά ακόμα ζωντανή και τελικά εξωφρενική: "η αγάπη είναι εξ ίσου ισχυρά, όπως και ο θάνατος. Η φλόγα της αχόρταστη. "( Άσμα Ασμάτων 8: 6). Αλλά ακόμα και στη μέση της γιορτής και της υπόσχεσης ότι με κάποιο τρόπο η αγάπη μπορεί να αγγίξει την αιωνιότητα, έρχεται η υπενθύμιση ότι το φυσικό πάθος και η οικειότητα, όπως όλα τα άλλα σε αυτή τη ζωή, είναι μεταβατικά. Η αγάπη μπορεί να είναι ισχυρή αλλά ο τάφος είναι αμείλικτος.

Θάνατος. Αλλά ο Εκκλησιαστής δεν είναι ποτέ νοσηρός ή υπερβολικός. Είναι προσγειωμένη  πραγματικότητα, μια αποφασιστική ματιά στη σφραγίδα της ματαιότητας που ο θάνατος εντυπώνει σε όλες σχεδόν τις επίγειες αναζητήσεις. Πλούτος, φήμη, φιλοδοξία, επιτεύγματα, ευχαρίστηση, δεν μας δίνουν ποτέ αθανασία, ποτέ δεν κερδίζουν αιωνιότητα, όλα φεύγουν σαν τη σκόνη στον άνεμο. Ποιος μπορεί να διαφωνήσει με αυτή τη λογική; "Εντελώς, μάταια και ανωφελή,όλα ανεξαιρέτως τα επίγεια είναι μάταια. "( Εκκλησιαστής 1: 2). Και η σοφία μπορεί να είναι καλύτερη από την ανοησία, αλλά και πάλι δεν θα σταματήσει το χρόνο: «Όπως ο ανόητος,και ο σοφός άνθρωπος πρέπει επίσης να πεθάνει» ( Εκκλησιαστής2:16). Ζήστε αρκετά και η ίδια η ζωή μπορεί να χάσει τη γεύση της και να μετατραπεί σε στάχτη στο στόμα σας: "Ολα τα λόγια των ανθρώπων προκαλούν κόπωσιν και ανίαν. Ο άνθρωπος δεν ημπορεί να εύρη ικανοποίησιν και ανάπαυσιν ούτε εις τα ιδικά του ούτε εις των άλλων τα λόγια. Το μάτι δεν χορταίνει να βλέπη και το αυτί δεν γεμίζει ποτέ, όσα και αν ακούση."( Εκκλησιαστής 1: 8). Σύμφωνα με την άποψη της χρονικότητας τα πάντα τελικά χάνουν τη λάμψη τους. "Δεν υπάρχει τίποτα νέο κάτω από τον ήλιο" ( Εκκλησιαστής 1: 9).

Σίγουρα δεν είναι λάθος του Σολωμόντα, τότε, όταν ο ανθρώπινος αγώνας ανακυκλώνει το ίδιο παιχνίδι με κάθε περασμένη γενιά, αναμένει διαφορετικά αποτελέσματα και όμως απογοητεύεται κάθε φορά. Ο Albert Camus, ο γαλλικός αθεϊστής υπαρξιακός, σύγκρινε τη δυσάρεστη κατάσταση του ανθρώπου στον ελληνικό μύθο του Σισύφου, ο οποίος καταδικάστηκε από τους θεούς να "ανεβάζει ασταμάτητα ένα βράχο στην κορυφή ενός βουνού, από όπου ο βράχος θα πέφτει  ξανά εξαιτίας  του δικού του βάρους. Είχαν σκεφτεί για κάποιο λόγο ότι δεν υπάρχει πιο φοβερή τιμωρία από τη μάταιη και απελπιστική εργασία. "Ο Camus είχε δίκιο που έκανε αυτή τη σύγκριση, αλλά κακώς διακήρυξε ότι αυτό το παράλογο έργο μπορεί να« πραγματοποιηθεί με χαρά ». Ίσως να είμαστε ευτυχείς για λίγο. Δεν υπάρχει τίποτα κακό στο να απολαμβάνουμε τις ειλικρινείς, αθώες και ακόμη και παθιασμένες απολαύσεις των λίγων ημερών μας εδώ στη γη, και μπορούν να μας κάνουν να ξεχάσουμε τον προορισμό μας και να απολαύσουμε απλά το ταξίδι για λίγο καιρό. Αλλά αληθινή χαρά; Αυτό δεν πρέπει να είναι ανεκτό "κάτω από τον ήλιο".Τι θα κάνει ο υπαρξιακός άνδρας ή γυναίκα; 

Συνεχίζεται...

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου