Αρθούρος

«Ο θάνατος του Βασιλιά Αρθούρου», του Τζον Γκάρικ / Φωτογραφία: Wikimedia Commons




Τρύφωνας Καϊσερλίδης

Υπήρξε πράγματι ο βασιλιάς Αρθούρος, ο διασημότερος στην ιστορία Βρετανός βασιλιάς, οι περιπέτειες του οποίου έχουν εμπνεύσει δεκάδες συγγραφείς ανά τους αιώνες και σεναριογράφους; Κι αν ναι, ποιο ήταν το ιστορικό πρόσωπο πίσω από το λαϊκό μύθο;


Θεωρίες για το ποιος πραγματικά ήταν ο Αρθούρος έχουν διατυπωθεί πολλές, αλλά ένας Βρετανός ιστορικός και συγγραφέας, ο Κέιλεμπ Χάουελς, επιχειρεί τώρα να ρίξει φως στην υπόθεση με το βιβλίο του με τίτλο «Βασιλιάς Αρθούρος: Ο άνθρωπος που κατέκτησε την Ευρώπη». Όπως αναφέρει, λόγω του ότι ο Αρθούρος φέρεται να έζησε στη διάρκεια του 6ου μ.Χ. αι., δηλαδή στην αρχή του Μεσαίωνα, δεν υπάρχουν ιστορικές καταγραφές της εποχής εκείνης για να ξεδιαλύνουν το γρίφο. Υπάρχουν, όμως, άφθονα στοιχεία κατοπινών εποχών, όπως γενεαλογικά δέντρα, ποιήματα, χρονικά, βιογραφίες αγίων, τοπικές παραδόσεις, λίστες βασιλέων κ.α. τα οποία επιχειρούν να χρησιμοποιήσουν οι ερευνητές. Αν και διατυπώνονται αμφιβολίες για το υλικό αυτό, δεδομένου ότι έχει γραφτεί αιώνες μετά την εποχή του Αρθούρου, μπορεί κανείς να φθάσει σε συμπεράσματα συγκρίνοντας τις διάφορες πηγές από διαφορετικές χρονικές περιόδου και τοποθεσίες.

Υπήρξε πράγματι ο βασιλιάς Αρθούρος;

Ορισμένοι ιστορικοί θεωρούν ότι ο Αρθούρος, που ενέπνευσε πλήθος ταινιών και βιβλίων, ήταν απλά ένα μυθικό πρόσωπο, που «μεταμορφώθηκε» σε ιστορικό βασιλιά σε κατοπινές καταγραφές, αλλά πολλοί λόγιοι θεωρούν ότι υπήρξε όντως ένα ιστορικό πρόσωπο πίσω από τους θρύλους.


Ο Βασιλιάς Αρθούρος, όπως τον φαντάστηκε ο N.C. Wyeth σε έργο του 1922 / Φωτογραφία: Wikimedia Commons

Ο Χάουελς σημειώνει το γεγονός ότι το όνομα «Αρθούρος» εμφανίζεται ξαφνικά να αποκτά μεγάλη δημοτικότητα αμέσως μετά την εποχή κατά την οποία φέρεται να έζησε ο βασιλιάς Αρθούρος, αναφέροντας επί παραδείγματι την περίπτωση ενός βασιλιά της νοτιοδυτικής Ουαλίας, ονόματι Αρθούρου στα τέλη του 6ου και τις αρχές του 7ου μ.χ. αι, ή ενός Σκωτσέζου πρίγκιπα, του Artuir, γιου του Aedan, που έζησε επίσης στα τέλη του 6ου μ.Χ. αι. «Το γεγονός ότι το όνομα “Αρθούρος”, που σπάνια χρησιμοποιείτο πριν απ’ αυτή την περίοδο αρχίζει ξαφνικά να χρησιμοποιείται σ’ ολόκληρη τη Βρετανία μπορεί να αποτελεί απόδειξη ότι υπήρξε ένα πού επιφανές άτομο μ’ αυτό το όνομα στο πρώτο ήμισυ του 6ου αι. μ.Χ. όπως ισχυρίζονται οι θρύλοι», λέει.

Που έζησε ο Αρθούρος;

Ο προσδιορισμός της περιοχής όπου έζησε ο Αρθούρος και το που βρισκόταν το θρυλικό Κάμελοτ με την φημισμένη στρογγυλή τράπεζα είναι ζωτικής σημασίας για τον προσδιορισμό της πραγματικής του ταυτότητας. Αν και τα στοιχεία φαίνονται εξ’ αρχής αντικρουόμενα, μπορούν να βγουν συμπεράσματα. Ο Αρθούρος φαίνεται ότι δραστηριοποιήθηκε στη νότια Σκωτία, τη βόρεια Αγγλία, την Κορνουάλη, ακόμη και τη Βρετάνη. Η πρώτη καταγραφή για τον Αρθούρο δείχνει ότι είχε συμμαχήσει με «βασιλείς της Βρετανίας», ενώ πολλές κατοπινές πηγές κατονομάζουν μεταξύ των συμμάχων του βασιλιάδες από τη Σκωτία, την Κορνουάλη, τη Βρετάνη κι άλλες περιοχές. Από την άλλη πλευρά πολλά στοιχεία δείχνουν ότι μια από τις κύριες βάσεις επιχειρήσεων του Αρθούρου ήταν το Caerleon στη νοτιοανατολική Ουαλία. Ντόπιες καταγραφές τον εμφανίζουν να κυβερνά σε μια περιοχή ονόματι Kerniw, όνομα που απαντάται ιδιαίτερα στην Ουαλία, ενώ και ο «Βίος του Αγίου Κάντοκ» τοποθετεί τον Αρθούρο στην ίδια αυτή περιοχή, που σημαίνει ότι πιθανότατα ζούσε εκεί.

Ποιος ήταν ο θρυλικός βασιλιάς;

Το 1747 ο ιστορικός Τόμας Καρτ υποστήριξε ότι ο πραγματικός βασιλιάς Αρθούρος ήταν ένα ιστορικό πρόσωπο, που διετέλεσε βασιλιάς, γνωστός ως Athrwys γιος του Meurig.


Το άγαλμα του Βασιλιά Αρθούρου στο Τίνταγκελ της Κορνουάλης, που φιλοτέχνησε ο Ρούμπιν Έινον. Το άγαλμα αποκαλείται Gallos, που σημαίνει «εξουσία» στην τοπική διάλεκτο / Φωτογραφία: Pixabay

Συν τω χρόνω η θεωρία αυτή έχασε έδαφος καθώς πολλοί ιστορικοί συμφωνούν ότι ο Athrwys έζησε τον 7ο αι. μ.Χ. και άρα δεν θα μπορούσε να είναι ο Αρθούρος που έζησε έναν αιώνα νωρίτερα. Ο Χάουελς, όμως, παραθέτει στο βιβλίο του πολλά στοιχεία που δείχνουν ότι ο Athrwys ήταν σύγχρονος του θρυλικού βασιλιά Αρθούρου. Και ως προς το όνομα αναφέρει ότι δεν αποκλείεται να αποτελεί μια παραφθορά του “Arthurus”, μιας από τις λατινικές εκδοχές του ονόματος Arthur.

Οι πόλεμοι κατά των Αγγλοσαξόνων

Τα παλαιότερα στοιχεία αναφορικά με τον Αρθούρο δείχνουν ότι πολέμησε κατά των Αγγλοσαξόνων εισβολέων στη Βρετανία. Φέρεται να μετείχε σε δώδεκα μάχες εναντίον τους σε εννιά διαφορετικές τοποθεσίες, η τελευταία ήταν η φημισμένη μάχη του Μπάντον που έχει καταγραφεί από έναν συγγραφέα της εποχής εκείνης, ονόματι Γκίλντας.



Η μονομαχία του Αρθούρου με τον ανεψιό του Μόντρεντ, εικονογραφημένη από τον N.C. Wyeth για το The Boy's King Arthur, 1922 / Φωτογραφία: Wikipedia

Ο Αρθούρος λέγεται ακόμη ότι πολέμησε κατά του ανεψιού του, Μόρντρεντ, αν και πολλοί το αμφισβητούν.

Η εκστρατεία στη Γαλατία

Πέρα απ’ τους πολέμους στη Βρετανία, υπάρχουν θρύλοι ότι ο Αρθούρος έδωσε μάχες και στην ηπειρωτική Ευρώπη, όπου φέρεται να σκότωσε τον βασιλιά της Γαλατίας και να κατέλαβε τη χώρα του από τους Ρωμαίους.




Το εξώφυλλο του βιβλίου του Βρετανού ιστορικού Κέιλημπ Χάουελς για τον «Βασιλιά Αρθούρο»


Λίγα χρόνια αργότερα φέρεται να εξαπέλυσε ολοκληρωτικό πόλεμο κατά των Ρωμαίων, που είχαν συμμαχήσει με άλλα ευρωπαϊκά έθνη, πόλεμο τον οποίο κέρδισε τελικά. Συνέβη, όμως, πράγματι κάτι τέτοιο; Αν και τα αρχεία της εποχής εκείνης στην Ευρώπη είναι ατελή, οι ειδικοί συμφωνούν ότι τέτοια κατάκτηση δεν έλαβε ποτέ χώρα στη διάρκεια του 6ου μ.Χ. αι. Το πιθανότερο είναι, όπως λέει ο Χάουελς, να επήλθε μια ιστορική σύγχυση του Αρθούρου μ’ ένα άλλο άτομο, που είχε όντως εισβάλει παλαιότερα στην Ευρώπη από τη Βρετανία και πολέμησε τους Ρωμαίους με τρόπο που θύμιζε πράγματι τη θρυλική δράση του βασιλιά Αρθούρου. Και σημειώνει ότι η σύγκρουση μεταξύ του Αρθούρου και του Ρωμαίου τριβούνου Φρόλο, διοικητή της Γαλατίας, που περιγράφεται στην «Ιστορία των Βασιλέων της Βρετανίας» (“A History of the Kings of Britain”) -έργο που συνέγραψε το 1136 μ.Χ. ο Geoffrey of Monmouth και αποτελεί ένα συμπίλημα μύθων, ιστοριών και επικών ποιημάτων που ανάγονται στον πρώτο μ.Χ. αιώνα, λίγο πριν η Βρετανία αποτελέσει τμήμα της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας- συνδέεται μ’ ένα συγκεκριμένο ιστορικό γεγονός κι ότι όλοι οι βασικοί χαρακτήρες του θρύλοι, πέρα από το Φρόλο, όπως ο βασικός εχθρός του Αρθούρου ο Λούκιος και ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Λέων είναι πρόσωπα ιστορικά...

https://www.iefimerida.gr/stories/basilias-arthoyros-biblio-ekstrateia-eyropi