Σε ποιες συνθήκες γράφτηκε ο Βασιλιάς Ληρ ;

https://sputniknews.gr/tehni/202003236804404-o-saixpir-egrapse-ton-vasilia-lir-se-karantina-logo-tis-panouklas-alitheia-i-mythos/

Η πανδημία της εποχής του επηρέασε τον βάρδο με αδιανόητους τρόπους: Για παράδειγμα, λίγους μήνες μετά τη γέννησή του, σκότωσε το ένα τέταρτο του πληθυσμού της γενέτειράς του.

Σύμφωνα με ένα από τα memes που κυκλοφορούν αυτές τις μέρες σχετικά με την πανδημία του κορονοϊού, ο Σαίξπηρ είχε γράψει ένα από τα αριστουργήματά του, τον Βασιλιά Ληρ, σε περίοδο καραντίνας λόγω της πανούκλας. Στόχος όσων μοιράζονται αυτή την πληροφορία είναι να μας παρακινήσουν να εκμεταλλευτούμε τον περιορισμό στο σπίτι με δημιουργικούς τρόπους. Πόσο αληθεύει όμως;



Το βέβαιο είναι, όπως έγραψε ο Guardian, ότι η ζωή του μεγάλου θεατρικού συγγραφέα επηρεάστηκε από την πανούκλα με τρόπους αδιανόητους ακόμα και για τις πρωτόγνωρες μέρες του COVID-19 που ζούμε. Καταρχήν ήταν τυχερός που κατάφερε να επιζήσει ο ίδιος: Το 1564, λίγους μήνες μετά τη γέννηση του Σαίξπηρ, στη γενέτειρά του, τη Στράτφορντ-απόν-Έιβον, παρουσιάστηκε μια τέτοια έξαρση της πανδημίας της εποχής, που θέρισε πάνω από το ένα τέταρτο του πληθυσμού της πόλης.


Όταν, μεγαλώνοντας, ο βάρδος έγινε ηθοποιός και κατόπιν θεατρικός συγγραφέας και παραγωγός, καθώς οι γιατροί της ελισαβετιανής περιόδου δεν είχαν καταφέρει να κάνουν τη σύνδεση ανάμεσα στην πανούκλα και τα ποντίκια, σε κάθε έξαρση οι πρώτοι χώροι που έκλειναν ήταν τα θέατρα -τα οποία άλλωστε εκείνη την εποχή δεν έχαιραν τρομερής υπόληψης, όπως επισημαίνει ο Guardian. Ή, όπως ισχυριζόταν ένας κήρυκας εκείνης της εποχής: «Η αιτία της πανούκλας είναι η αμαρτία και η αιτία της αμαρτίας είναι το θέατρο». Την περίοδο, λοιπόν, που οι συγγραφικές δυνάμεις του Σαίξπηρ ήταν στο απόγειό τους, ανάμεσα στο 1603 και το 1613, τα μεγάλα βρετανικά θέατρα παρέμειναν κλειστά για συνολικά 78 μήνες.

Όλα αυτά στη διάρκεια μιας πανδημίας με τεράστιο ποσοστό θνησιμότητας και ανάμεσα στους ανθρώπους μεταξύ 10-30 ετών – χωρίς φυσικά οι ίδιοι οι ηθοποιοί των θιάσων να αποτελούν εξαίρεση.


Σαίξπηρ σε καραντίνα

Και τι γίνεται με τη θεωρία ότι ο Βασιλιάς Ληρ γράφτηκε σε καραντίνα; Δεν μπορεί να αποκλειστεί. Η πρώτη παράσταση που έχει καταγραφεί ανέβηκε το 1606, χρονιά που σημειώθηκε μεγάλη έξαρση της πανούκλας στο Λονδίνο (οδηγώντας για μία ακόμα φορά σε κλείσιμο των θεάτρων του). Η έξαρση του 1606 δεν ήταν τόσο δραματική όσο εκείνη που είχε προηγηθεί τρία χρόνια πριν (η οποία είχε σκοτώσει το ένα δέκατο του πληθυσμού του Λονδίνου), αλλά επηρέασε τον Σαίξπηρ με πολύ προσωπικό τρόπο, καθώς ανάμεσα στα θύματά της ήταν η σπιτονοικοκυρά του.

Η φρίκη εκείνων των χρόνων αντικατοπτρίζεται στην πιο ζοφερή ίσως τραγωδία του Σαίξπηρ. Οι εικόνες χάους, απόγνωσης και θανάτου που περιγράφονται στο κείμενο του Βασιλιά Ληρ ενδεχομένως να πήγασαν από την καθημερινότητα του Λονδίνου της πανούκλας, με τους ερημωμένους δρόμους, τα κλειστά μαγαζιά και τις καμπάνες της εκκλησίας να χτυπούν ασταμάτητα προαναγγέλλοντας κηδείες.


Αν και δεν μπορούμε λοιπόν με βεβαιότητα να γνωρίζουμε αν ο Βασιλιάς Ληρ γράφτηκε σε καραντίνα λόγω της πανούκλας, θα μπορούσε πολύ άνετα να έχει συμβεί αυτό. Ο μεγάλος βάρδος όμως, αν μπορούσε να επιλέξει, μάλλον θα προτιμούσε να μην είχε την «πολυτέλεια» εκείνης της απομόνωσης.

Πρώτον, γιατί ως θεατρικός παραγωγός πέρα από συγγραφέας σίγουρα θα υπέστη οικονομικό πλήγμα από το κλείσιμο των θεάτρων. Δεύτερον, επειδή από όσο γνωρίζουμε δεν απολάμβανε την απομόνωση, αλλά προτιμούσε να συνεργάζεται στενά με τους ηθοποιούς. Τρίτον, διότι η ζωή στο Λονδίνο της πανούκλας δεν θα ήταν για κανέναν ευχάριστη, πόσο μάλλον για τον Σαίξπηρ, του οποίου το σπίτι στην οδό Σίλβερ βρισκόταν απέναντι από μια εκκλησία – που το διαρκές χτύπημα της καμπάνας της θα του θύμιζε την αναπόδραστη μοίρα των θυμάτων της πανούκλας.