Ο Ιωάννης του Σταυρού, κατά κόσμον Juan de Yepes Alvarez, γεννήθηκε το 1542 στο Fontiveros, ένα χωριό της Παλαιάς Καστίλης, στην Ισπανία. Ο πατέρας του Gonzalo de Yepes, ευγενής του Τολέδο, εκδιώχθηκε από τον οίκο και αποκληρώθηκε γιατί παντρεύτηκε μια φτωχή υφάντρα μεταξιού, την Catalina Álvarez.
Κατά την περίοδο μεταξύ 1551-1559 σπούδασε στο Colegio de los doctrinosdi Medina del Campo. Εργάστηκε ως ξυλουργός, το ράφτης, ζωγράφος και χαράκτης, βοηθός ιερέα της εκκλησίας της Μαρίας Μαγδαληνής, γραμματέας και βοηθός νοσηλευτή στο Νοσοκομείο της Μονής της Συλλήψεως.
Το 1563 εισήλθε στο Τάγμα των Καρμελιτών και μεταξύ 1564 και 1568 σπούδασε Θεολογία στο Πανεπιστήμιο της Σαλαμάνκα. Το 1567 χειροτονήθηκε ιερέας.
Το 1584 τελειώνει στη Γρανάδα τη πρώτη σύνταξη της «Πνευματικής Ωδής», ενώ δημιουργεί και τελειοποιεί τις κύριες πνευματικές πραγματείες του. Τα γραπτά του θα δημοσιευθούν για πρώτη φορά το 1618.
Στις 14 Δεκεμβρίου του 1591 πεθαίνει στην Ubeda της Ισπανία, στα 49 του χρόνια.
Ο Άγιος Ιωάννης του Σταυρού υπήρξε και ποιητής, θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους της ισπανικής γλώσσας. Συγγραφέας πολλών συνθηκών, ιδίως όσον αφορά την προσευχή, και το πνευματικό ταξίδι της ψυχής προς το Θεό, έγραψε, μεταξύ άλλων, και τρεις πραγματείες της μυστικιστικής θεολογίας που του χάρισε το παρατσούκλι «Doctor Mysticus»:
1. Σκοτεινή νύχτα της ψυχής (Notte oscura dell’anima)
2. Πνευματική Ωδή (Cantico spirituale)
3. Ανάβαση στο Όρος Καρμέλ (Ascesa al Monte Carmelo) (αδημοσίευτο).
Σκοτεινή νύχτα της ψυχής
Σε μια σκοτεινή νύχτα,
με αγωνίες ερώτων φλογισμένη,
ω, τύχη γενναιόδωρη!
χωρίς να με προσέξουν,
σαν είχε πια το σπίτι μου ησυχάσει•
άτρωτη στο σκοτάδι,
στη μυστική τη σκάλα μου κρυμμένη,
ω , τύχη ευτυχισμένη!
σ’ ενέδρα στο σκοτάδι,
σαν είχε πια το σπίτι μου ησυχάσει•
στην ευδαίμονα νύχτα,
κρυφά , χωρίς κανένας να με βλέπει,
ούτε κι εγώ να βλέπω
κάτι, χωρίς λυχνάρι,
εκτός αυτό που στην καρδιά φλεγόταν.
Αυτό με οδηγούσε
πιο πολύ κι από το φως της μεσημβρίας,
εκεί που με περίμενε
αυτός που εγώ γνωρίζω,
σε μέρος που κανένας δε φαινόταν.
Ω, νύχτα οδηγήτρα,
ω, νύχτα πιο γλυκιά κι απ’ την αυγή,
ω, νύχτα που ερωμένο
με ερωμένη σμίγεις,
ερωμένη που έγινες ερωμένος!
Στ’ ολάνθιστό μου στήθος,
που φύλαγα μόνο γι’ αυτόν, όλο,
εκεί αποκοιμήθη,
κι εγώ σ’ αυτόν το χάριζα•
κι η βεντάλια των κέδρων τον εδρόσιζε .
Κι ο άνεμος του πύργου
όταν εγώ ανατάραζα την κόμη του,
με το ήρεμό του χέρι
στον τράχηλό μου πλήγωνε,
και όλες μου οι αισθήσεις κοιμηθήκαν.
Έμεινα, λησμονήθηκα,
το πρόσωπό μου πάνω του γερμένο
έπαψαν όλα κι έμεινα,
χωρίς καμιά προφύλαξη,
απασχολημένος μες στους κρίνους.
Πνευματική Ωδή
Για να κατορθώσεις να αποκτήσεις το παν
μην επιθυμήσεις τίποτα.
Για να κατορθώσεις να αποκτήσεις το παν
μην κατέχεις τίποτα, οτιδήποτε κι αν είναι αυτό.
Για να κατορθώσεις να μάθεις το παν
μην προσπαθήσεις να μάθεις τίποτα.
Για να κατορθώσεις να γίνεις το παν
μην επιθυμήσεις να γίνεις τίποτα.
Για να κατορθώσεις να φθάσεις όπου σου αρέσει
πρέπει να περάσεις από όπου δε σου αρέσει.
Για να κατορθώσεις να φθάσεις αυτό πού δε γνωρίζεις
πρέπει να περάσεις από όπου δε γνωρίζεις.
Για να κατορθώσεις να φθάσεις σ’ αυτό πού δεν κατέχεις πρέπει να περάσεις από αυτό πού δεν κατέχεις.
Για να φθάσεις σε ό, τι δεν είσαι
πρέπει να περάσεις από ό, τι δεν είσαι.
Για να φθάσεις στην τελεία ηρεμία και γαλήνη
πρέπει να μην επιθυμείς τίποτα.
Για να φθάσεις στην ταπείνωση
παύεις να κυνηγάς το παν
γιατί κατέχεις το παν, το Θεό.
Για να κατέχεις το Θεό
πρέπει ο θησαυρός της ψυχής σου να είναι
αγνός χωρίς καμιά επιθυμία.
Για να κατέχεις το σταυρό του Κυρίου
είσαι στερημένος από όλα όσα επιθυμεί ο κόσμος.
Για να υψωθείς στο Θεό
πρέπει να απογυμνωθείς από όλες τις επιθυμίες σου
και τότε θα πίνεις το νερό της σοφίας,
της αγάπης και της γλυκύτητάς Του.
Για να φθάσεις στην αληθινή προσευχή
εισχωρείς στον ουρανό του Θεού
και ξεπερνάς το χρόνο και η ψυχή ενώνεται
με το Θεό με ουράνια γνώση.
Για να είναι η ψυχή σου καθαρή
πρέπει να είναι αγνή για να δεχθεί το θεϊκό φως
ώστε ο νους να γίνει φωτεινός.
Για να είναι η ψυχή σου γεμάτη θεϊκή γαλήνη
δεν πρέπει να περιβάλλεται από σκέψεις
πού διασπούν την ηρεμία της.
Για να είναι η ψυχή σου ταπεινή
πρέπει να ζει τη θεϊκή απλότητα
χωρίς να έχεις πνευματική λαιμαργία
διότι ο διάβολος φέρει το συναίσθημα της αυταρέσκειας.
Για να βαδίσεις το δρόμο της πίστης
πρέπει να αρνηθείς κάθε δική σου κρίση,
επιθυμία, φαντασία για να προσκολληθείς
απόλυτα στην αγάπη του Θεού.
* Ο Παναγιώτης Καμπάνης είναι Δρ. Αρχαιολόγος-Ιστορικός, Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού Μεταδιδακτορικός ερευνητής του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου