Η ποίηση της Αιθιοπίας είναι ένα πολύ καλά κρυμμένο μυστικό! Ευημερεί εντός της χώρας (ποιητές εκδίδουν τακτικά 1.000 αντίτυπα των βιβλίων τους και τα πωλούν πολύ γρήγορα),ενώ είναι σχεδόν άγνωστη στο εξωτερικό, εκτός από την διασπορά της Αιθιοπίας στις ΗΠΑ και την Ευρώπη.
Οι περισσότερες ανθολογίες της αφρικανικής ποίησης έχει μόνο μερικά (αν έχει καθόλου) παραδείγματα από την Αιθιοπία, και υπάρχουν πολύ λίγα διαθέσιμα να διαβαστούν στα αγγλικά ή άλλες ξένες γλώσσες. Όπως ένας ποιητής μου είπε στην Αντίς Αμπέμπα: «Chris, πάσχουμε από το ότι ποτέ δεν αποικιστήκαμε!»
Πρόκειται για ένα αποκαλυπτικό σημείο : Η Αιθιοπία τραβούσε ι πάντα το δικό της περήφανο δρόμο και αυτό το φαίνεται στην αυτοπεποίθηση των ποιητών της, οι οποίοι αντλούν από πολλαπλές παραδόσεις που αναπτύχθηκαν με την πάροδο των αιώνων και από πολλές εθνοτικές ομάδες. Τα Αμαρικά είναι η κύρια γλώσσα της γραπτής έκφρασης, παρόλο που πολλοί από τους ποιητές έχουν άλλες ρίζες (υπάρχουν πάνω από 75 διαφορετικές εθνικότητες στην Αιθιοπία). Υπάρχουν ίσως δύο κύριες ποιητικές μορφές: μια λαϊκή ή εγκωμιαστική ποίηση, όπως έπαινοι για τα κοπάδια,καυχήματα του πολεμιστή, άσματα κηδείας ή διαμαρτυρίες ενάντια, για παράδειγμα, της πείνας και της διαφθοράς(συχνά και για τα δύο!), και τα αυτοσχέδια τραγούδια των τροβαδούρων azmari· και ένα λόγιο, περίπλοκο, ιερατικού τύπου ποίημα που ονομάζεται q'ene και παίζει με τα διπλά νοήματα των λέξεων. Συχνά εισάγει λέξεις από τη Ge'ez, την αρχαία σημιτική γλώσσα από την οποία προέρχονται τα Αμαρικά,που τώρα χρησιμοποιείται μόνο στην Αιθιοπική Ορθόδοξη Εκκλησία. Έτσι, ένα q'ene θα έχει μια επιφανειακή (κερί), ερμηνεία, αλλά και μια βαθύτερη και πιο πλούσια (χρυσός) έννοια, δίνοντας τον τίτλο worq semenna (κερί και χρυσός).
Το θαυμάσιο για μένα είναι ότι η Αιθιοπική σύγχρονη ποίηση είναι ένα ζεστό χαρμάνι όλων αυτών των παραδόσεων. Συχνά, ο αναγνώστης ακούει μια φωνή που είναι παιχνιδιάρικη και περίπλοκη, ενώ ταυτόχρονα φωνάζει σαν πολεμιστής! Όλες οι ποιήσεις φαίνεται να κάνουν ομοιοκαταληξία (είναι πιο εύκολο να το κάνει σε μια κλιτή γλώσσα, όπως τα Αμαρικά απ' ό, τι είναι στα αγγλικά, έτσι ώστε είναι πιο εντυπωσιακό όταν ένα Αμαρικό ποίημα δεν κάνει ομοιοκαταληξία). Ο πιο κοινός στίχος είναι 6 ή 12 συλλαβών, η οποία κάνει πολύ εμφανείς τυχόν παραλλαγές. Για παράδειγμα,το όμορφο ποίημα του Bewketu Seyoum «Mogn feq'er» ( «η αγάπη του ανόητου») ξεκινά με την απίστευτα απλή γραμμή
lesu (γι 'αυτόν)
και τελειώνει με την επαναλαμβανόμενη keswa (από αυτήν).
Αλλά πριν προχωρήσουμε περαιτέρω, οφείλω να ομολογήσω ότι ψαχουλεύω στο σκοτάδι κι εγώ ... Δεν είμαι ειδικός στην Αμαρική λογοτεχνία ή γλώσσα, όπως μεγάλα καθηγητές, Γκέτατσιου Χαϊλέ ή Wondwosen Adane. Είμαι απλά ένας Άγγλος ποιητής ο οποίος είχε την τύχη να μεγαλώσει στην Αντίς Αμπέμπα το 1960, και τα Αμχαρικά μου δεν είναι πολύ καλά. Μεταφράζω πολύ αργά με ένα λεξικό στο χέρι, ελέγχοντας τα πάντα που κάνω με έναν υπομονετικό φίλο μου Αιθίοπα.
Μέχρι στιγμής έχω εργαστεί σε τρεις υπέροχες και σημαντικούς σύγχρονους ποιητές:τους Bewketu Seyoum, Zewdu Milikit και Fekade Azeze. Αλλά πρόσφατα επισκέφθηκα την Αντίς πάλι και επέστρεψαν με τα ονόματα και τα βιβλία πολλών άλλων ποιητών, μεταξύ των οποίων οι Μερόν Getinet, Μέκντες Jemberu, Seifu Metaferia, Tagel Seifu και Getinet Eneyew. Τελικά θα ήθελα να δημοσιεύσω μια ανθολογία σύγχρονης ποίησης της Αιθιοπίας στα Αμαρικά (η γραφή είναι τόσο όμορφη!) και στην αγγλική μετάφραση.
Εν τω μεταξύ, σε αυτή την ανάρτηση, θα ήθελα να προσπαθήσω και να δώσω στα μάτια και τη γλώσσα σας μια γεύση τόσο από τις παραδόσεις πίσω από τη σύγχρονη ποίηση της Αιθιοπίας και των ίδιων των σύγχρονων ποιητών.
Εν τω μεταξύ, θα πάω πίσω στη στοίβα μου με τα βιβλία αιθιοπικής ποίησης και στο έμπιστο λεξικό μου. Όπως λένε στην Αιθιοπία, Ayzooh! Να είσαι δυνατός!
Ακόμα και το φθινόπωρο περπατάμε στη σκόνη!
Ακόμα και το χειμώνα που τσαλαπατάμε στη λάσπη!
Πώς μπορεί ένας άνθρωπος να ξεφύγει από τη φτώχεια;
Η φτώχεια είναι μια μεγάλη ατυχία.
Ψηλούς άνδρες μικραίνει.
Κοντούς άνδρες καταστρέφει εντελώς.
Κάνει μικρά σκαμνιά τις καρέκλες.
Κάνει κουρέλια τα εκλεπτυσμένα ρούχα .
Διώχνει τις προσκλήσεις.
Η σύζυγος ενός φτωχού ανθρώπου
πηγαίνει στο σπίτι χωρίς προσκλήσεις,
χωρίς να «παρακαλώ καθίστε εδώ».
Καυγαδίζει με τον σύζυγό της,
σαν να την είχε δείρει!
Ανώνυμος, μτφ. από Enrico Cerulli
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου