Such a bright sun
I think he's smiling
and all these vivid colors
they seem they are alive
as I dive in singing waters
I wish I had some more mushrooms
Τι ήλιος λαμπερός
σα να μου χαμογελά
και τα χρώματα τόσο ζωηρά
μοιάζουν να 'ναι ζωντανά
καθώς βουτώ σε τραγουδιστά νερά
εύχομαι να 'χα μανιτάρια πιο πολλά
As vodka runs out
tigers fly across my room
I'm burping bubbles
Χωρίς βότκα πια
και οι τίγρεις να πετούν
Ρεύομαι φούσκες
Ηλίας Τσιάρας
Οι λάτρεις του τρόμου, και φαντάζομαι πως οι περισσότεροι θα είστε τέτοιοι, αλλιώς μάλλον τριγυρνάτε σε λάθος webzine, δεν είναι όλοι ίδιοι, όπως ακριβώς και οι υπόλοιποι άνθρωποι εξάλλου. Άλλοι ενθουσιάζονται με οποιαδήποτε νύξη αποκρυφισμού, άλλοι τρελαίνονται με τα βαλτοτόπια της Φλόριντα και τους εκφυλισμένους rednecks που κάνουν συλλογή από θανάσιμα εργαλεία κήπου, κάποιοι, πιο σοφιστικέ, θεωρούν τον Lovecraft τον σπουδαιότερο ανθρωπολόγο που έζησε ποτέ και τη λατρεία των Μεγάλων Παλαιών την πιο αρχαία μυστική αίρεση στον κόσμο. Άλλοι πίνουν νερό, ή καλύτερα κρασί, κόκκινο πάντα, σε οποιοδήποτε βιβλίο ή ταινία έχει βρικόλακες (με εξαίρεση πάντα το Twilight, δεν θα βαρεθώ ποτέ να το γράφω), ενώ κάποιοι θέλουν απλώς αίμα και ευφάνταστα φονικά. Όχι πολλά χρόνια πριν, όλα αυτά τα τόσο διαφορετικά υποείδη, τσουβαλιάζονταν υπό την -εντελώς λανθασμένη- ομπρέλα του “θρίλερ”, ιδίως σε ό,τι αφορά τον κινηματογράφο. Επειδή όμως εμείς εδώ στη nyctophilia παίρνουμε στα σοβαρά κάτι τέτοιες παρανοήσεις, σήμερα θα μιλήσουμε με ένα λιγάκι παραγνωρισμένο subgenre του horror, το λεγόμενο quiet horror. Αν και μεταφραστής, λέω να μην πέσω στην παγίδα να τολμήσω μια απόδοση στη γλώσσα μας, αλλά να προχωρήσω απευθείας στο παρασύνθημα.
Τι είναι το quiet horror;
Πρόκειται για ένα υποείδος της Λογοτεχνίας Τρόμου που έχει τις ρίζες του στον Γοτθικό Τρόμο, χωρίς όμως να περιορίζεται από το χωροχρονικό πλαίσιο της Βικτοριανής Αγγλίας ή της Βόρειας Αμερικής των περασμένων αιώνων. Δεν υπάρχουν υπερφυσικά τέρατα ή οικογενειακές κατάρες που ταλανίζουν για γενεές κάποιον ξεπεσμένο οίκο ευγενών ή καλύτερα, εάν υπάρχουν, δεν κατέχουν πρωταγωνιστικό ρόλο στην πλοκή. Θα μπορούσαμε να πούμε πως το quiet horror περπατά χεράκι-χεράκι με το νέο σχετικά λογοτεχνικό κύμα του λεγόμενου new weird, με μερικές όμως καίριες διαφορές. Στα έργα που εντάσσονται στο είδος του quiet horror, πρωταρχικό ρόλο παίζει η απόκοσμη ατμόσφαιρα, η οποία χτίζεται αργά, σελίδα τη σελίδα, καρέ το καρέ. Κάποιες περίεργες λεπτομέρειες αρχικά θα παραξενεύσουν τον αναγνώστη (ή τον θεατή), θα τον βάλουν σε σκέψεις πως κάτι δεν πάει καλά. Σταδιακά, οι λεπτομέρειες αυτές θα εμφανίζονται όλο και πιο συχνά, θα πολλαπλασιαστούν μέχρι που νομοτελειακά θα κυριαρχήσουν στη ζωή των πρωταγωνιστών, οι οποίοι άξαφνα θα βρεθούν εγκλωβισμένοι σε μια τρομακτικά αφύσικη κατάσταση.
Το quiet horror παίζει με τις αισθητηριακές διόδους του πρωταγωνιστή, κάνοντας τον πρώτα να αμφισβητεί οτιδήποτε αντιλαμβάνεται με τις αισθήσεις του (“Γιατί δεν ακούγεται κάποιο πουλί να κελαηδά; Το δάσος υποτίθεται πως είναι γεμάτο από δαύτα.” ή “Τι είναι αυτή η παράξενη αψιά μυρωδιά που έρχεται από τη σοφίτα; Γιατί δεν τη μυρίζουν οι άλλοι;“) οδηγώντας τον στη συνέχεια στην τρέλα και την πεποίθηση πως το μυαλό του δεν είναι πλέον σε θέση να διαχωρίσει τι είναι πραγματικό και τι όχι. Εκεί κρύβεται άλλωστε και ο πραγματικός τρόμος, κάτι που γνώριζαν πολύ καλά και οι μετρ του είδους Edgar Allan Poe και H.P. Lovecraft μεταξύ πολλών άλλων συγγραφέων που με τα έργα τους θέλησαν να εξερευνήσουν στο έπακρο την ανθρώπινη ψυχοσύνθεση.
Τι να διαβάσω από quiet horror;
Μια πολύ απλή αναζήτηση στο διαδίκτυο ή στη δημοφιλή εφαρμογή Goodreads θα σας λύσει την απορία πολύ πιο αναλυτικά απ’ ό,τι θα μπορούσα να κάνω ο ίδιος. Θα μου επιτρέψετε όμως να σταθώ σε ορισμένες προτάσεις που θεωρώ κάπως πιο αντιπροσωπευτικές του συγκεκριμένου ατμοσφαιρικού υποείδους της Λογοτεχνίας Τρόμου.
Πρώτο στη λίστα, το μυθιστόρημα The Green Man του Kingsley Amis. Το προτείνει ως το πλέον χαρακτηριστικό έργο quiet horror ο γνωστός και μη εξαιρετέος Ramsey Campbell, δεν μπορεί, κάτι θα ξέρει κι αυτός! Δεύτερο, η συλλογή διηγημάτων Let the Old Dreams Die, του αγαπημένου Σουηδού John Ajvide Lindqvist, πιο γνωστού για το αριστούργημα Let the Right One In (Άσε το Κακό να Μπει, αν δεν το έχετε διαβάσει, κάντε το, είναι εκπληκτικό). Και τελευταίο ένα βιβλίο από τον Ramsey Campbell, The Searching Dead.
Η αλήθεια είναι πως η λογοτεχνία, όπως και κάθε άλλη μορφή τέχνης, δεν είναι -δεν πρέπει να είναι- στατική, αλλά αλλάζει και προσαρμόζεται στα τεκταινόμενα και τις απαιτήσεις της κάθε εποχής. Αυτό δεν σημαίνει πως αγνοούμε επιδεικτικά όλα τα έργα του παρελθόντος, αλλά πως φροντίζουμε να ενημερωνόμαστε για τις νέες τάσεις, και φυσικά, να δίνουμε στις φρέσκες προσπάθειες τις ευκαιρίες που τις αξίζουν. Ίσως μετά από χρόνια να είμαστε σε θέση να περηφανευόμαστε πως είχαμε διαβάσει κάποιο βιβλίο πολύ πριν αυτό χαρακτηριστεί ως κλασικό. Η nyctophilia θα βρίσκεται πάντα στη διάθεσή σας για να σας ανοίγει ακόμα περισσότερο τους αναγνωστικούς σας ορίζοντες.
Πηγές
horroroasis.com
litreactor.com
vanessakeccles.com
When you are awake at night
the nighmtare begins
it is when the beast takes control
when you start to lose yourself
the changes your body goes through
the claws, thw teeth, the coat
your mind goes dark
and the thirst,
oh this irresistible thirst for blood
the urge to hunt, to kill, to feast
When you are awake at night
and the full moon is painfully bright
the nightmare begins
Holding hands with her father
taking a walk on the beach
as waves crash, she realises that
she holds only a hand, father's gone
and after a while
the hand is also gone
Χέρι χέρι με τον πατέρα της
περπατά στην παραλία
καθώς τα κύματα χτυπούν, καταλαβαίνει
ότι κρατά μονάχα ένα χέρι, ο πατέρας πάει
κι έπειτα από λίγο
το χέρι χάνεται κι αυτό
My home is your graveyard
the trap you're caught into is my plate
I am blissful as you fight hard
we share an uncannily similar fate
Ο τάφος που σε φιλοξενεί είναι το σπιτικό μου
στη παγίδα που φυλακίστηκες τρώω το φαγητό μου
γαλήνιος αισθάνομαι καθώς φουντώνει η οργή σου
τι ειρωνεία η μοίρα μου να δένεται με τη δική σου
I drank a supernova
and exploded to the stars
a human black hole I became
the devastator of galaxies
I am the omega of the cosmos
have a good night and sweet dreams
Ήπια μία σουπερνόβα
και εξερράγην στα άστρα
έγινα μια ανθρώπινη μαύρη τρύπα
ο αφανιστής των γαλαξιών
το ωμέγα είμαι του σύμπαντος
καλή σας νύχτα και όνειρα γλυκά
A rainfall of stars
passes through my umbrella
I wet my trousers
Βροχή αστέρων
την ομπρέλα μου περνά·
κατουρήθηκα
As I am falling
a lion travels in space
Don't piss while you swim
Ενόσω πέφτω
λέοντας στο σύμπαν πλέει
όχι πιπί στη θάλασσα
https://strangepress.gr/2021/09/21/o-laofilis-nosΒtradamos-tou-bietnam/
Οι κάτοικοι της Σαϊγκόν διάβαζαν ακόρεστα τις προφητείες του Trang Trinh, τον οποίο αποκαλούσαν “Νοστράδαμο του Βιετνάμ”.
Ο ποιητής αυτός, που γεννήθηκε στα τέλη του 15ου αιώνα, είχε προφητέψει πολλά σημαντικά γεγονότα της χώρας του κι έφτασε μέχρι του σημείου να αναφέρει και τα ονόματα των κατοπινών του Μάο Τσε Τουνγκ και του Χο Τσι Μιν.
Ένας Βιετναμέζος σοφός, λοιπόν, κατά τη δεκαετία του 1960, ανέλυσε τις προφητείες του Trang Trinh και τις εξέδωσε σ’ ένα βιβλίο, το οποίο σημείωσε τεράστια εμπορική επιτυχία.
Ο σοφός αυτός πρόβαλε το επιχείρημα ότι ο διάσημος Νοστράδαμος μάλλον θα έπρεπε να αποκληθεί ο “Trang Trinh της Ευρώπης”, μια που ο Βιετναμέζος προφήτης γεννήθηκε το 1491, δηλαδή 12 χρόνια πριν τον Νοστράδαμο.
Οι περισσότεροι από τους κατοίκους του Βιετνάμ αποδίδουν στην ιστορική προφητεία μεγάλη σοβαρότητα, σχεδόν την ίδια που οι λαοί της Δύσης δείχνουν στο επιστημονικό εργαστήριο. Είναι ντετερμινιστές (αιτιοκράτες) από παράδοση και πιστεύουν ότι το μέλλον μπορεί να προκαθορίζεται σε μεγάλους κύκλους, οι οποίοι είναι δυνατόν να προβλεφθούν από όσους έχουν το χάρισμα της θείας έμπνευσης ή της ακριβούς ενόρασης, που καταλήγουν σε οράματα και σε θαύματα, αποκαλύπτοντας έτσι τα μελλοντικά γεγονότα.
Με τέτοιο χάρισμα, λοιπόν, σύμφωνα με τους Βιετναμέζους, είναι προικισμένος ο αστρολόγος και υπάρχουν χιλιάδες τέτοιοι σε χωριά και σε πόλεις της χώρας, που ασκούν το χάρισμά τους και παρέχουν, με αμοιβή φυσικά, τις συμβουλές και τις προβλέψεις τους σε χιλιάδες ανθρώπους κάθε επαγγέλματος και κάθε κοινωνικής τάξης.
Όλοι αυτοί θέλουν να δουν με το ωροσκόπιο ποια γεγονότα θα ρυθμίσουν τη ζωή τους κατά το σεληνιακό έτος. Η δράση των αστρολόγων του Βιετνάμ φτάνει στο ζενίθ της λίγο πριν από την έναρξη του σεληνιακού έτους, κατά τις αρχές του Φεβρουαρίου.
Ο κόσμος περιβάλλει με μεγάλη εκτίμηση τους αστρολόγους που παρέχουν ατομικές συμβουλές και προρρήσεις. Αλλά η εκτίμηση αυτή μετατρέπεται σε θαυμασμό στις περιπτώσεις που ο αστρολόγος είναι σε θέση να προδιαγράψει το μέλλον ομάδων ατόμων και εθνών ολόκληρων.
Τέτοιος ήταν και ο Nguyen Binh Khiem, ο οποίος έμεινε στη λαϊκή παράδοση γνωστός ως προφήτης και λογοτέχνης-ποιητής με το όνομα Trang Trinh. Αυτός γεννήθηκε στο χωριό Κο Αμ, της επαρχίας Κάι Ντουόνγκ, στα μισά του δρόμου μεταξύ του Ανόι και του κόλπου του Τονκίνο, εκεί που βρίσκεται σήμερα το Βόρειο Βιετνάμ, έναν χρόνο πριν ο Κολόμβος ξεκινήσει για το θρυλικό του ταξίδι με το οποίο ανακάλυψε την Αμερική.
Ο πατέρας του ήταν Μανδαρίνος με σπουδαία επιρροή και κατείχε τη θέση του Μεγάλου Αυλάρχη στην Αυλή του Αυτοκράτορα Θανγκ Τονγκ. Η μητέρα του ήταν κόρη τρανού Αξιωματούχου και ήταν εξαιρετικά θεοσεβής.
Ο Trang Trinh είχε δασκάλους τους πιο σοφούς και τους πιο διάσημους άντρες της εποχής του. Έδειξε ιδιαίτερη κλίση στα μαθηματικά και στην αστρολογία και είχε μια έμφυτη αγάπη για την ποίηση.
Έτσι, ο Αυτοκράτορας τον έστειλε στο Πεκίνο ως πρεσβευτή στην Αυλή των Μινκ και ο νεαρός αστρολόγος προκάλεσε τέτοια ευνοϊκή εντύπωση, ώστε ο Αυτοκράτορας του απένειμε έναν αυτοκρατορικό τίτλο, που απονέμονταν μόνο σε εκείνους που γνώριζαν καλά τη φιλοσοφία του Κομφούκιου.
Όταν πια επέστρεψε πίσω στο Βιετνάμ, θέλησε να εγκαταλείψει την πλούσια ζωή του Αυλικού κι επέστρεψε στον Ναό των Λευκών Νεφών, κοντά στο χωριό που γεννήθηκε, για να αφιερώσει το υπόλοιπο της ζωής του στις προφητείες και στην ερμηνεία τους, που με την πάροδο του χρόνου έγιναν σημαντικό στοιχείο στη ζωή των μορφωμένων, αλλά και των μεγάλων λαϊκών μαζών της χώρας.
Ο Trang Trinh έγραψε πολλά βιβλία, τα οποία έχουν εκδοθεί πολλές φορές και κυκλοφόρησαν ευρύτατα, ώστε να μπορεί ο λαός να μελετήσει τις προρρήσεις του και τις αναλύσεις του για τα μελλοντικά γεγονότα.
Η βασική τακτική του Βιετναμέζου αυτού προφήτη συνίσταται στην επιλογή των λόγων που παίρνουν διαφορετική σημασία ανάλογα με τον τρόπο που απαγγέλλονται ή προφέρονται. Ο Trang Trinh ήταν άριστος κάτοχος του βιετναμέζικου λεξιλογίου, που χάρις στην ορθογραφία, τον τρόπο προφοράς και της θέσης μέσα στη φράση, η κάθε λέξη είχε πολλές διαφορετικές σημασίες.
Αν και οι περισσότερες προφητείες του είναι ασαφείς, δυσνόητες και πολυνόητες και υπόκεινται σε ποικιλίες ερμηνείες, ξεχωρίζουν αρκετές που μοιάζουν αρκετά συγκεκριμένες και σύμφωνα με τους μελετητές, επιβεβαιώθηκαν και εξακολουθούν να επιβεβαιώνονται ποικιλοτρόπως μέσα στο πέρασμα των αιώνων, καθιστώντας τον άνθρωπο αυτόν ως τον μεγαλύτερο προφήτη του Βιετνάμ.
Ο λαοφιλής “Νοστράδαμος του Βιετνάμ”, ο περίφημος Trang Trinh, συνδέθηκε άρρηκτα με τη μοίρα και το μέλλον του λαού του, καθώς κατάφερε να προφητέψει πολλά ιστορικά γεγονότα της χώρας του, όπως την άνοδο και την πτώση των εχθρών της.
Η είδηση δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα “ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ”, στις 04/05/1969…
They blinded me
took my strength away
a fool of me they have made
I have destroyed many warriors
and tens of wars I have won
now I am captured by her beauty
and her deceit
Restricted and humiliated
as my enemies revel
I have lost my power but not my faith
To you I pray my God
"Let me die with the Philistines!"
Με τύφλωσαν
τη δύναμη μου πήραν
αστειεύονται με μένα
Πολλούς πολεμιστές έχω σκοτώσει
και δεκάδες πολέμους έχω κερδίσει
τώρα είμαι αιχμάλωτος της ομορφιάς της
και της πονηριάς της
Δεμένος και ταπεινωμένος
καθώς οι εχθροί μου το γιορτάζουν
Έχω χάσει τη δύναμή μου αλλά όχι την πίστη μου
Σε σένα προσεύχομαι Θεέ μου
"ἀποθανέτω ψυχή μου μετὰ τῶν ἀλλοφύλων!"
Watch it when you sleep
be careful when you dive
in the mysterious waters of the dreams
beware when you fly
away from your body
when you enter dimensions unknown
where sinister entities dwell
lurking, waiting for the passers-by's
astral bodies
to capture them, torture them, consume them
to imprison them and seize the
physical bodies of their victims
The princes and princesses of nightmare realm
the key holders of the gates of hell
Beware of the dreamtime journeys
they are not as safe as they seem
A bright darkness
a bitterness sweet
a leaf has fallen from the tree
no pain anymore
you are finally free
Ένα λαμπρό σκοτάδι
μια πίκρα γλυκιά
ένα φύλλο από το δέντρο έπεσε
κανένας πόνος πια
επιτέλους ελευθερώθηκες
Η απαρχή του λαογραφικού τρόμου στην ελληνική λογοτεχνία δεν θα μπορούσε παρά να εντοπίζεται στα δημοτικά μας τραγούδια, τα οποία, άλλωστε, αν και διασώθηκαν τμηματικά ή αποσπασματικά, οφείλουν αυτή ακριβώς τη διάσωση στην ανάπτυξη της επιστήμης της Λαογραφίας, δια μέσου της οποίας καταγράφηκαν για πρώτη φορά. Αν και υπάρχουν στην παράδοσή μας από τη Βυζαντινή περίοδο, η προφορική μορφή που είχαν ευθύνεται για το γεγονός πως ένα σημαντικά μεγάλο κομμάτι τους χάθηκε με την πάροδο των αιώνων. Όμως, από αυτά που διασώθηκαν και που μελετώνται έκτοτε εκτενώς τόσο από λαογράφους όσο και από ιστορικούς, φιλολόγους, λογοτέχνες και ανθρωπολόγους, μεταξύ άλλων, είναι αρκετά για να μας καταδείξουν πως το σκοτεινό στοιχείο, το υπερφυσικό, ο φόβος για τον θάνατο -ακόμα και για τους ίδιους τους νεκρούς- ήταν από τα πιο βασικά κεντρικά θέματα που πλαισιώνονταν από τα πιο ευρέως αντιληπτά μακάβρια μοτίβα -μαύρα πουλιά, μαύρα σύννεφα, καταραμμένα χώματα…
Οι λαϊκές παραδόσεις διέπονται από τα πιο έντονα συναισθήματα. Ο έρωτας, το αίσθημα ευθύνης, η υπερηφάνεια είναι συχνά τα κίνητρα που κινούν αποφάσεις και θέτουν σε τροχιά την πορεία της μοίρας των ηρώων τους. Ας πάρουμε για παράδειγμα το πιο άρτια διασωθέν δημοτικό τραγούδι, “Του Νεκρού Αδελφού”, που από τον τίτλο και μόνο προϊδεάζει για μια μακάβρια αφήγηση που κινείται στα πλαίσια αυτού του είδους που αιώνες αργότερα θα ονομαζόταν “λογοτεχνία τρόμου”.
Ο βασικός ήρωας, ο Κωνσταντής, πεθαίνει αφήνοντας ανεκπλήρωτη την υπόσχεσή του προς τη χαροκαμένη μητέρα του, η οποία έχασε όλους τους γιους της και της απέμεινε μονάχα η κόρη της, η Αρετή, που όμως ζει παντρεμένη μακριά της, “στα ξένα”, όπως με πικρία αναφωνεί, ύστερα από προξενιό στο οποίο πάτησε πόδι ο Κωνσταντής για να πραγματοποιηθεί. Η υπόσχεση ήταν πως όσο μακριά και αν ζούσε η Αρετή, σε μεγάλο πόνο ή μεγάλη χαρά, θα την έφερνε ο ίδιος ξανά κοντά στη μάνα τους:
Βάλλω τὸν οὐρανὸ κριτὴ καὶ τοὺς ἁγιοὺς μαρτύρους,
ἂν τύχῃ κ’ ἔρτῃ θάνατος, ἂν τύχῃ κ’ ἔρτῃ ἀρρώστια,
ἂν τύχῃ πίκρα γἢ χαρά, ἐγὼ νὰ σοῦ τὴ φέρω.»
Μα, ο θάνατος τον πρόφτασε και η μάνα, ανύμπορη πια και ολομόναχη, αναθεματίζει τον Κωνσταντή πάνω από το μνήμα του:
Ἀνάθεμά σε, Κωσταντή, καὶ µυριανάθεµά σε,
ὁποῦ μοῦ τὴν ἐξώριζες τὴν Ἀρετὴ ’ς τὰ ξένα!
τὸ τάξιµο ποῦ μοῦ ταξες πότε θὰ μοῦ τὸ κάμῃς;
Τὸν οὐρανό βαλες κριτὴ καὶ τοὺς ἁγιούς, μαρτύρους,
ἂν τύχῃ πίκρα γἢ χαρὰ νὰ πᾶς νὰ μοῦ τὴ φέρῃς.
Από εδώ κι έπειτα, η αφήγηση αποκτά μια γοτθική χροιά, ενώ οι εικόνες μοιάζουν βγαλμένες από αφήγηση του, πολλούς αιώνες αργότερα γεννηθέντος, Edgar Allan Poe. Είναι τόσο βαριά η ευθύνη της υπόσχεσης και το ανάθεμα της μάνας που σηκώνουν τον Κωνσταντή νεκροζώντανο από τον τάφο για να τηρήσει, έστω και μεταθανάτια, τον λόγο του. Έχουμε λοιπόν το πρώτο στοιχείο που μετέπειτα θα γίνει ένα από τα ισχυρότερα μοτίβα της λογοτεχνίας τρόμου: τον βρικόλακα, έστω και με αυτή τη πρωτόλεια, μη αιμοδιψή μορφή. Και φτάνουμε στο σημείο που καταφέρνει να εκπληρώσει την υπόσχεση. Βρίσκει την αδελφή του και την παίρνει μαζί στο ταξίδι της επιστροφής. Σε όλη τη διαδρομή, το μοτίβο του ομιλούντος πουλιού είναι εκείνο που πια κυριαρχεί, προσπαθώντας να προειδοποιήσει την Αρετή για το ποιος – ή καλύτερα τι- είναι πραγματικά ο αδελφός της:
«Ποιὸς εἶδε κόρη νὄμορφη νὰ σέρνῃ ὁ πεθαµένος!
—Ἄκουσες Κωσταντῖνε µου, τί λένε τὰ πουλάκια;
—Πουλάκια εἶναι κι’ ἃς κιλαϊδοῦν, πουλάκια εἶναι κι’ ἃς λένε.»
Καὶ παρεχεῖ ποῦ πάγαιναν κι’ ἄλλα πουλιὰ τοὺς λένε.
«Δὲν εἶναι κρῖμα κι’ ἄδικο, παράξενο, µεγάλο,
νὰ περπατοῦν οἱ ζωντανοὶ μὲ τοὺς ἀπεθαμένους!
Αυτή η δυσοίωνη μιλιά, που μεταγενέστερα θα αποκτήσει ολόκληρο δικό της ποίημα, καθώς “Το Κοράκι” του Edgar Allan Poe είναι η απόλυτη απεικόνιση του συγκεκριμένου μοτίβου, έρχεται να βάλει σε σκέψεις την Αρετή και με μια καλύτερη ματιά να συνειδητοποιεί πως τα άλλοτε όμορφα χαρακτηριστικά του αδερφού της, καθώς και η λυγερή του κορμοστασιά, έχουν χαθεί. Μια αρρώστια είναι η δικαιολογία που προβάλλει για να κάμψει τις ανησυχίες της και να την καθησυχάσει για το υπόλοιπο της διαδρομής, έως ότου χάνεται τόσο ξαφνικά όσο σηκώθηκε μόλις καταφθάνουν πια κοντά στο πατρικό τους. Το τέλος είναι το ίδιο τραγικό με όλο το προηγούμενο αφήγημα, καθώς όλα τα θανατικά αυτά δεν μπορούσαν παρά να προοικονομούν και τους τελευταίους δύο θανάτους, της Αρετής και της μάνας, αγκαλιασμένες, σαν σε επίλογο αρχαίας τραγωδίας.
Αν και ένα από τα δυνατά χαρτιά του υπερφυσικού είναι πως δεν χρειάζεται να δοθεί καμία εξήγηση, καμία ερμηνεία που να πλησιάζει τη λογική δεν είναι -για την ακρίβεια δεν πρέπει να είναι- απαραίτητη, εντούτοις στη μελέτη της “Μαύρη γη και Ελένη: Τελετουργίες θανάτου και αναγέννησης”, η Ελένη Ψυχογιού κρατά το κλειδί της απάντησης στο ερώτημα γιατί το μοιρολόι της μάνας ήταν αρκετό για να ξυπνήσει τον Κωνσταντή από τους νεκρούς. Η σύνδεση της γυναικείας φύσης με το νήμα της ζωής, ως θεραπεύτριες, μαίες, μάνες, τις καθιστά ικανές να κρατούν τα ηνία στα μυστήρια του θανάτου και της ζωής, ενώ τα μοιρολόγια είναι μια ιερή στιγμή της νεκρικής και ταφικής παράδοσης στην οποία κρατούν την αποκλειστικότητα. Έτσι, το γεγονός πως η μάνα μοιρολογεί πάνω από το μνήμα του γιου της ξυπνά όλα εκείνα τα αρχετυπικά στοιχεία που της δίνουν την απόλυτη εξουσία πάνω στη ζωή και τον θάνατο. Αργότερα, στη σύγχρονη λογοτεχνία τρόμου, η μάνα θα αποτελέσει το επίκεντρο των σημαντικότερων μυθιστορημάτων του είδους παγκοσμίως, από το “Μωρό της Ρόζμαρι” του Ira Levin μέχρι την “Carrie” του Stephen King. Για την ελληνική λαογραφία, η μάνα ήταν πάντοτε ένα ιερό ον που μόνο υπό το πρίσμα της αγιοσύνης, της συγχώρεσης και του σεβασμού μπορούσε ν’ αγγιχθεί, ακόμα κι όταν διέπραττε αμαρτήματα, όπως χαρακτηριστικά συμβαίνει στο “Αμάρτημα της μητρός μου” του Γεωργίου Βιζυηνού.
Βλέπουμε, λοιπόν, πως η ελληνική λογοτεχνία κυοφορεί σχεδόν από τα γεννοφάσκια της ακόμα, έντονα στοιχεία λαογραφικού τρόμου, στοιχεία που πηγάζουν από τον φόβο και τις δεισιδαιμονίες ενός λαού που νιώθει φόβο και δέος μπροστά σε αυτό ακριβώς που εννοούσε ο Λάβκραφτ όταν χρησιμοποιούσε τη λέξη “άγνωστο”: το τι υπάρχει στην άλλη πλευρά, σε κόσμους πέρα από τον χωροχρόνο όπως τον αντιλαμβανόμαστε μέσα από τα στενά όρια των ανθρώπινων αισθήσεων και αντίληψης, τι καραδοκεί σε περιοχές που φωτίζονται από τη σκοτεινή πλευρά του φεγγαριού, περιοχές που μόνο μέσα από τους θρύλους έχει τολμήσει ο άνθρωπος να επισκεφτεί, ενώ φυσικές υποστάσεις, όπως αυτή της μάνας, ή της παρθένας κόρης ή του πρωτότοκου γιου, μπορεί να λάβουν μια υπερφυσική απεικόνιση όταν κληθούν να έρθουν αντιμέτωποι με την τραγικότητα της μοίρας τους.
Η μελέτη του υπερφυσικού σε συνάρτηση με την ελληνική λαογραφία εν συνεχεία, θα επιχειρήσει να φωτίσει τους λόγους για τους οποίους υπάρχει αυτή η οικειότητα και η ομοιότητα ανάμεσα στις αφηγήσεις διαφορετικών τόπων και χρονικών εποχών. Τι είναι αυτό που ενώνει μ’ έναν ανεξήγητο, εκ πρώτης όψεως, τρόπο τον μύθο του βρικόλακα της Γουρζούμισσας στην Πάτρα με εκείνον του βρικόλακα Μαμούτη της Σαντορίνης; Γιατί ένα από τα επικρατέστερα υπερφυσικά στοιχειά είναι οι λάμιες και πόσες μορφές έχουν πράγματι οι μάγισσες των λαϊκών αφηγήσεων; Και τελικά, πώς όλα αυτά συναντώνται μέσα στις αμέτρητες σελίδες της νεοελληνικής λογοτεχνίας;
Απόσπασμα από τη μεταπτυχιακή διπλωματική εργασία της Ιλέην Ρήγα “Το Υπερφυσικό και ο Λαογραφικός Τρόμος στη Νεοελληνική Λογοτεχνία” στα πλαίσια του προγράμματος σπουδών Δημιουργική Γραφή του ΕΑΠ και του Παν. Δυτικής Μακεδονίας.
Διαβάστε ολόκληρη τη μελέτη εδώ: https://apothesis.eap.gr/handle/repo/51217.
Dandelion seeds
mixed with dust
from a butterfly's wings
put them in water
that washed
a lovestruck starfish
and maybe you will
steal her kiss
Ανακάτεψε
κλέφτες που πετούν
με σκόνη από
φτερά των πεταλούδων
πρόσθεσε και νερό
που ξέπλυνε
αστερία βαθιά ερωτευμένο
και τότε ίσως
να κλέψεις το φιλί της
Every autumn
leaves are falling
and every spring
they come back to life
what will happen
when my time will come?
Κάθε φθινόπωρο
τα φύλλα πέφτουν
και κάθε άνοιξη
και πάλι ζωντανεύουν
τι άραγε θα συμβεί
σαν οι τελευταίες μου ώρες θα 'ρθουν
Gazing at the stars,the enchanted gypsy moth makes the bat's dinner
Κοιτά τ' άστρα ο μαγεμένος σκώρος· νυχτερίδας δείπνο
Wrestle with God
through the darkness
of the night
to the bright light of day
to get His blessing
to reconcile with him
pray as you wrestle
ask His forgiveness and
do not fall back
until it is granted to you
Πάλεψε με τον Θεό
μέσα στα σκοτάδια
της νύχτας
ως το φως της ημέρας το λαμπρό
για την ευλογία Του
για τη συμφιλίωση
προσευχήσου όσο παλεύεις
ζήτα τη συγχώρεσή Του και
μη κάνεις βήμα πίσω
μέχρι να σου δοθεί
The land of Cain
barren and deserted
a dark wasteland
the slightest sunlight
brings no warmth, no comfort
just pain and wail
Η γη του Κάιν
άγονη και σκληρή
μια σκοτεινή ερημιά
η παραμικρή ηλιαχτίδα
δε φέρνει ζεστασιά μήτε θαλπωρή
μόνο κλαυθμό και οδύνη
The princess of the forest
dressed in nature's
wondrous fabrics
woven by the beaks
of chirping birds
In all her beauty
the nymph marches on
Η πριγκίπισσα του δάσους
με της φύσης ντυμένη
τα υφάσματα τα θαυμαστά
πλεγμένα με τα ράμφη
των πουλιών που τιτιβίζουν
Εν πλήρη ομορφιά
η νύμφη προελαύνει
As I walk against the waves
and the salty waters of the sea
swallow me
as I become a part of the deep
and my lungs are filled with
the Poseidon's blood
as I am carried away
by the hands of Triton
at this very moment
I am finally free
free to ride the seahorse
to be the Ocean's child once again
Κόντρα στο κύμα προχωρώ
και το αλμυρό της θάλασσας νερό
με καταπίνει
κομμάτι γίνομαι του βυθού
γεμίζουν τα πνευμόνια μου
το αίμα του Ποσειδώνα
μακριά με παίρνουν
του Τρίτωνα τα χέρια
τούτη ακριβώς τη στιγμή
λευτερώνομαι επιτέλους
στων ιππόκαμπων τη ράχη
γίνομαι ξανά του Ωκεανού παιδί
Born in the Abyss
a maritime terror
even the bravest seafarers
lose their courage
when the sea is stirred
by the abominable
Leviathan
Της Αβύσσου γέννημα
τρόμος θαλασσινός
κι οι πιο γενναίοι θαλασσοπόροι
τρέμουν σαν ψαράκια
όταν τη θάλασσα ταράζει
ο απεχθής
Λεβιάθαν
Suffering I feel
never resting
wandering the cosmos
every corner of the universe I reach
but I will never lie
under the tree of life
Υποφέρω
δεν ξεκουράζομαι ποτέ
το στερέωμα γυρίζω όλο
κάθε του σύμπαντος γωνιά αγγίζω
αλλά ποτέ δε θα ξαπλώσω
κάτω από το δέντρο της ζωής
Η Ελλάδα θα είναι η τιμώμενη χώρα στην έκθεση βιβλίου «Το Βιβλίο στην Πλατεία» που διοργανώνεται κάθε χρόνο, από το 1979, στην πόλη Νανσί. Για πρώτη φορά οι διοργανωτές τιμούν μία χώρα κατά τη διάρκεια μίας έκθεσης που συγκεντρώνει κάθε χρόνο περίπου 100.000 επισκέπτες και 500 συγγραφείς. Αποφασιστικό ρόλο στην επιλογή της Ελλάδας ως τιμώμενης χώρας έπαιξε η Marie Madeleine Rigopoulos, γενική διευθύντρια της έκθεσης.
Πέραν της πρεσβείας της Ελλάδος στη Γαλλία, η έκθεση θα λάβει χώρα με την υποστήριξη του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού και του Ελληνικού Πολιτιστικού Κέντρου από τις 10 έως τις 12 Σεπτεμβρίου στην Place de la Carrière (μνημείο πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO) της πόλης Νανσί.
Η έκθεση θα δώσει τη δυνατότητα στο κοινό να ανακαλύψει την ελληνική λογοτεχνία μέσα από βιβλιοαναγνώσεις και masterclass, στα οποία θα συμμετάσχουν διακεκριμένοι Έλληνες συγγραφείς, όπως ο Χρήστος Χωμενίδης, η Έρση Σωτηροπούλου, ο Αλέν Γλυκός, ο Χρήστος Χρυσόπουλος, η Φωτεινή Τσαλίκογλου, ο Χρήστος Μαρκογιαννάκης, ο Μίνως Ευσταθιάδης, η Κάλλια Παπαδάκη και ο Κωνσταντίνος Τζαμιώτης.
Στο πρόγραμμα της έκθεσης περιλαμβάνονται ακόμη ειδική εκδήλωση/φόρος τιμής στον εκλιπόντα φέτος βραβευμένο με το Μεγάλο Βραβείο Μυθιστορήματος της Γαλλικής Ακαδημίας συγγραφέα, Βασίλη Αλεξάκη, καθώς και εκδήλωση στην Εθνική Όπερα της Λωραίνης με τίτλο «Μια φορά και έναν καιρό η Ελλάδα», στην οποία η ηθοποιός Anna Mouglalis και ο δημοσιογράφος Νίκος Αλιάγας θα διαβάσουν στα γαλλικά και ελληνικά αντίστοιχα στίχους από ποιήματα, υπό τους ήχους τραγουδιών του Σταύρου Σιόλα.
Το κοινό, τέλος, θα μπορεί να επισκεφθεί την έκθεση «50 Αποχρώσεις των Ελλήνων» του σκιτσογράφου Jul, αλλά και τις φωτογραφικές εκθέσεις της Δήμητρας Δέδε και της Στεφανίας Ορφανίδου.
Πηγή: ΑΠΕ - ΜΠΕ
She walked into the room
an empty room, dark and damp
through the corridors came
a smell of sulphur and decay
there were shadows on the wall
that seemed to have a life on their own
as if the patients of this deserted asylum
were still in there, suffering, crying, shouting
Suddenly a door slammed
running footsteps all around
and a laughter, a creepy deafening laughter!
She rushed out of the room
ran down the corridor
but it was a dead end
the anguish she felt
No way out and the running footsteps
were coming closer
All she could hear was the laughter,
oh, this satanic deafening laughter
Μπήκε στο δωμάτιο
στο άδειο, σκοτεινό και υγρό δωμάτιο
από τους διαδρόμους ερχόταν
μυρωδιά θείου και αποσύνθεσης
υπήρχαν σκιές στον τοίχο
που φάνηκε ζωντανές να είναι
λες και του εγκαταλελειμμένου ασύλου οι τρόφιμοι
ήταν ακόμα εκεί, υποφέροντας, κλαίγοντας, φωνάζοντας
Ξαφνικά μια πόρτα χτύπησε
βήματα έτρεχαν τριγύρω
και ένα γέλιο, ένα ανατριχιαστικό, εκκωφαντικό γέλιο!
Βγήκε βιαστικά από το δωμάτιο
έτρεξε στον διάδρομο
αλλά βρέθηκε σε αδιέξοδο,
η αγωνία που ένιωσε!
Χωρίς διέξοδο και τα βήματα τρέχοντας
πλησίαζαν
Το μόνο που άκουγε ήταν το γέλιο,
Ω, αυτό το σατανικό εκκωφαντικό γέλιο
Beware of this book
the book that brings
them all to life
Beware of the words
they are not meant
to be bpoken aloud
Beware of the spirits
dark, frightening, awaiting
to be summoned
Beware of the Devil
for he is the author
of this blasphemous text
Beware of death
lying in every damned page
Πρόσεχε αυτό το βιβλίο
το βιβλίο που όλους αυτούς
τους ζωντανεύει
Πρόσεχε τις λέξεις
που δεν πρέπει
φωναχτά να ειπωθούν
Πρόσεχε τα πνεύματα
σκοτεινά, φρικώδη, αναμένουν
να κληθούν
Πρόσεχε τον Διάβολο
γιατί είναι ο συγγραφέας
αυτού του βλάσφημου κειμένου
Πρόσεχε το θάνατο που
καραδοκεί σε κάθε καταραμένη σελίδα
Lemonade bottle
in a hungry rabbit's hands
My socks are stinking
Μια λεμονάδα
στον πεινασμένο λαγό
Κάλτσες βρωμερές
Her
sweetest kiss
like tarantula's bite
Πόσο
γλυκό φιλί
σαν δαγκωματιά αράχνης
A promise to you I made
I couldn't find a better way
to tell you lies my dear
Σου έδωσα μια υπόσχεση
δεν έβρισκα καλύτερο τρόπο
για να σου πω ψέματα καρδιά μου
Leaves
are falling
A death reminder
Πέφτουν
τα φύλλα
υπενθυμίζοντας τον θάνατο
The summer slowly leaves
shadows are getting longer
autumn is coming closer
still...
I have some aces up my sleeves
Αργά το καλοκαίρι φεύγει
οι σκιές βαραίνουν
το φθινόπωρο κοντεύει
μα...
οι ιδέες μου δε στερεύουν